مینا صفاری - کارشناس امور تربیتی
کد خبر: ۴۴۰۵۷۸
تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۳۹۶ - ۱۳:۳۷ 13 June 2017

چکیده

دانش ‌آموزان مهم ‌ترین رکن نظام آموزش و پرورش هر کشوری محسوب می ‌شوند. شاد زیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبت کردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تامین می‌ کند. عواملی که می ‌تواند این سرمایه ملی را برای رشد بهینه و کیفی آماده سازد، مهارت ‌های رفتاری است که در محیط آموخته می ‌شود نه فقط محفوظات علمی. نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و تکامل همه ابعاد وجودی یک دانش ‌آموز در بعد جسمانی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و معنوی می‌شود. چنانچه یک بعد از این ابعاد دچار صدمه شود و یا مورد غفلت و فراموشی قرار گیرد، دانش ‌آموز به توانایی ‌ها و شایستگی‌ های کامل دست نخواهد یافت. با توجه به اینکه ايجاد نشاط و شادابي يکي از مؤثرترين راه ها براي افزايش بهداشت رواني در جامعه است، مدرسه بعنوان يک نهاد مي تواند با بوجود آوردن زمينه ها و برنامه هايي باعث هر چه شاداب کردن جامعه شود. اگر در مدرسه شوق زندگي کردن بوجود آيد خود به خود اثرگذار بر جامعه خواهد بود. انسان هاي شاد زندگي خود را تحت کنترل دارند، مسئوليت پذيرند، هدفمند هستند، ديد مثبت به زندگي دارند. آينده نگر و اميدوارند و در مقابل مشکلات و سختي ها از پاي نمي نشينند. برای دست یابی به تحقق آرمان های مربوط به شاداب سازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزش و پرورش ایجاد نمود. در واقع شاداب سازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جستجو کرد. در مقاله حاضر ابتدا به معنای شاد بودن از دیدگاه روانشناسان پرداخته، سپس از دیدگاه نظام آموزش و پرورش به این موضوع اشاره شده و در پایان راهکارها و پیشنهادات مناسب جهت ایجاد مدرسه شاد و با نشاط ارائه گردیده است.

مقدمه

نشاط و شادابي در مدرسه باعث رشد و شکوفايي در همه ي ابعاد وجودي يک دانش آموز مي شود. در محيط شاد، ذهن انسان پويا، زبانش گويا و استعدادش شکوفا مي گردد. در قرن جديد سرلوحه ي تعليم و تربيت در يک جمله خلاصه شده است. «شوق زندگي کردن را به دانش آموزان بياموزيم» پس بايد معتقد باشيم که در حقيقت رشد پايدار ما در گرو شادي پايدار است و اين شادي بايد در مدارس ايجاد و مديريت شود. (صباغیان، 1384)

براى این که سلامت جسمانى و روانى کودکان، دانش آموزان، اطرافیان و خودمان حفظ شود، باید سعى کنیم با شناسایى عوامل مؤثر بر شادى، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفى مؤثر بر شادى را فراهم کنیم.از آن جا که شادى بزرگ ترها عامل مؤثر در شادى و نشاط کودکان است و اولیاء و مربیان غمگین نمى توانند فرزندان و دانش آموزانى شاد تربیت کنند، از این رو با ارائه نظام اعتقادى درست براى دستیابى به شادى، مى توان به افزایش شادى در میان افراد جامعه کمک کرد. هنگامی که مدرسه مکانی برای آموختن مهارت های کاربردی زندگی باشد برای دانش آموزان شوق انگیز و نشاط آور خواهد بود. دانش آموزان در این مدارس با حوصله و اشتیاق به عمق مطالب پی می برند، آنها را می فهمند، تجربه می کنند و به زندگی خود مرتبط می سازند. از این رو با ذوق و شوق به مدرسه آمده و امید به موفقیت و زندگی در آنها تقویت می گردد. زیرا نشاط و انبساط موجب شکوفایی استعدادها شده و انسان شاداب، پویا و پر تحرک به زندگی امیدوار گردیده و برای رسیدن به اهداف خود سرسختانه تلاش می کند. مهمترین مولفه شاد بودن امید به زندگی است. به عبارت دیگر بین شاد بودن و امید به زندگی یک رابطه مستقیم وجود دارد. به امید روزی که در مدارس ما تمامی مولفه های شاد به کار گرفته شود. (مرآتی، 1382)

شادی از دیدگاه روان شناسان

ريچارد کارسون معتقد است که شادماني حالتي از ذهن است نه رشته اي از حوادث، احساس آرامش بخش که مي توانيد هميشه تجربه اش کنيد و با آن زندگي کنيد و نه چيزي که براي يافتنش نياز به جستجو داشته باشيد، شادماني در خارج از وجود شما نيست شادماني يک احساس است.

مهمترين خصوصيات آدم هاي شاد عبارت است از:

1- کنترل زندگي 2- توجه به جسم و روح 3- زندگي را صحنه برد و باخت نمي دانند 4- از زندگي ياد مي گيرند 5- برنامه ريزي دارند 6- هدفمند هستند و با يادآوري شادي هاي زندگي احساس لذت مي کنند 7- به آينده ديد مثبت دارند 8- مسئوليت پذيرند 9- بعضي از اتفاقات را به محيط نسبت مي دهند 10- هميشه تلاش جهت بهتر شدن دارند. (شارف، 1386)

چگونگی ایجاد فضای شاداب در مدارس

مدرسه اگر ایستا، غم زده و میرنده باشد دانش آموزان به جای نشاط و طراوت و شادابی، انزجار و به جای مهربانی و عشق ورزی، حسادت و کینه توزی را می آموزند. در مدرسه پویا، امید به زندگی، موفقیت و کنجکاوی، شادی و طراوت تحصیلی، برانگیزنده و تحقق دهنده استعدادها و نیازهای فطری و مقتضیات آتی دانش آموزان است.

در تبیین موضوع، شاداب سازی را از ابعاد مختلف می توان بررسی نمود چرا که در ابتدا شاداب کردن محیط مدرسه در کلام به ایجاد فضای مناسب و فضاسازی ظاهری منتج می شود. لیکن با نگاهی دقیق تر باید عنوان کرد که شاداب نمودن فقط جنبه ظاهری ندارد چون داشتن بهداشت روانی سالم نیازمند رعایت اصولی است که هم جنبه مادی و هم جنبه معنوی دارد و در واقع شاداب سازی را در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست و جو کرد که هر یک از این موارد شامل بررسی موضوعات و مواردی مهم است که با در نظر گرفتن آن ها مطمئنا می توانیم روح و روان و جسم و جان نوجوان را شاد کنیم. (ترکمان، 1385)

عوامل ایجاد شادی در مدارس

الف) شاداب سازي ظاهري مدرسه

۱- فضاسازي و زيباسازي حياط مدرسه: ديوارهاي تزيين شده با نقاشي هاي زيبا، سطح زمين مناسب، کاشت درخت و فضاي سبز، قرار دادن نيمکت هاي رنگي، زيبا، تابلوي زيبا در سر در مدرسه، مناسب بودن اندازه محيط مدرسه.

2- زيباسازي ساختمان مدارس: رنگ آميزي در و پنجره و ساختمان، نصب پرده هاي زيبا، زيباسازي راهروها، کلاس ها و قرار دادن گلدان هاي گل هاي طبيعي و مصنوعي در راهروها، مناسب بودن اندازه کلاس ها و...

3- زيباسازي و تميز بودن نمازخانه، کتابخانه و کارگاه: استفاده از خوش بو کننده ها، قفسه هاي زيبا، مناسب بودن محيط کتابخانه، نمازخانه و کارگاه.

4- پوشش هاي ظاهري معلم ها، مدير و کارکنان، دانش آموزان: استفاده از روپوش هاي شاد براي دانش آموزان و همچنين پوشش مرتب و استفاده از رنگ هاي شاد و روشن براي کارکنان مدرسه.

5- رعايت بهداشت: تميز بودن محيط مدرسه، کلاس ها، بهداشت فردي، اجتماعي، دانش آموزان

ب) معلم شاد و با روحيه

معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظيم مي کند، چنانچه قرار باشد که روح دانش آموزان پرورش و رشد يابد، بايد اين روند از روح معلم آغاز گردد. حال اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد شانس ناچيزي براي تقويت و مراقبت از روح دانش آموزان بوجود خواهد آمد. معلم با انواع روش هاي تدريس آشنا باشد. اطلاعاتش به روز باشد، معلم بايد بداند کهدانش آموزان داراي تفاوت هاي فردي هستند و نيز بايد با روش هاي تشويق وتنبيه آگاهي لازم داشته باشد و پر روحيه و باانگيزه باشد. (محمودیان، 1383)

ج) جو مدرسه:

جو مدرسه مي تواند بر اساس وفاداري و همدلي سازمان دهي شود يا افراد را در دو سوي يک ديوار بلند ناامني و بي اعتمادي قرار دهد. داشتن فرصت هاي برابر، خودي محسوب شدن، پذيرفته شدن و تمايل به همکاري چند جانبه، از جمله مؤلفه هاي جو مدرسه مي باشد.

راهکارهاي مناسب جهت شاداب سازي مدارس

الف: پيشنهاد به مديران

1- نظارت مشارکتي بر فعاليت هاي آموزشي و پرورشي مدرسه

2 - تبادل تجربه موفق مديران در رابطه با شاداب سازي مدارس

3- مطالعه در خصوص شادي و جايگاه آن در تعليم و تربيت

4- استفاده از مديريت مشارکتي که باعث خلاقيت و ابتکار مي شود.

5- تشکيل کميته شاداب سازي مرکب از مدير، مربي پرورشي، دبير ورزش، هنر، نماينده دبيران، دانش آموزان و انجمن اولياء و مربيان

6- برگزاري اردوهاي سياحتي و تفريحي با نظارت اولياء

7- بها دادن به دانش آموزان کنجکاو و پرسشگر و پرتحرک و شاداب

8- ايجاد فضاي سبز و استفاده از رنگ هاي شاد و جذاب در مدرسه

9- فراهم کردن برنامه مشارکت اولياء در برنامه هاي شاداب سازي

10- پخش موسيقي آرامبخش در ساعات استراحت

11- ترغيب کارکنان به استفاده از لباس هاي مناسب با رنگ هاي روشن و همچنين انتخاب رنگ مناسب و شاد براي روپوش دانش آموزان

12- تشويق بهترين طرح در زمينه شاداب سازي

ب: پيشنهاد به معلمان

1- استفاده از روش هاي مناسب تشويق و تنبيه

2- ترغيب دانش آموزان به فعاليت هاي گروهي

3- استفاده از روش گردش علمي و نمايشنامه اي

4- اختصاص بخشي از کلاس به گفتن لطيفه

5- استفاده از موسيقي سر کلاس درس در موقعيت مناسب

6- خواندن قصه ها و داستان هاي جالب و دوست داشتني براي دانش آموزان در کلاس درس انشاء،

ديني، ادبيات و...

ج: پيشنهاد به مشاوران، مربيان پرورشي

1- معرفي الگوهاي مناسب علمي، ورزشي، فرهنگي به دانش آموزان

2- توجه به بهداشت رواني و جسمي دانش آموزان

3- برگزاري جنگ خنده در مراسم صبحگاهي يا اعياد که با گفتن لطيفه هاي مناسب و اخلاقي باعث ايجاد شور و نشاط و تخليه هيجاني مي شود.

4- ايجاد تابلوي اعلانات تحت عنوان ايستگاه خنده که شامل شعرهاي شادي آفرين و لطيفه هاي مناسب مي باشد.

5- استفاده از پيام هاي بهداشتي شاد در تابلوي اعلانات

۶- برگزاري جشن ها به مناسبت هاي مختلف

7- برگزاري جنگ شادي خانوادگي در مدرسه

8- آموزش مهارت هاي زندگي (خودآگاهي، همدلي، ارتباط مؤثر، تصميم گيري، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادي، توانايي حل مسئله، توانايي مقابله با استرس)

9- برگزاري برنامه هاي صبحگاهي بانشاط و پربار همراه با موسيقي و ورزش

10- روي آوردن به روش هاي سنتي و پرورشي در محيط مدرسه و اجراي يک برنامه جديد در هر روز يا هفته در زماني مشخص در حدود 10 دقيقه که زنگ استراحت پيشنهاد مي شود.

11- تبادل تجربیات موفق مدیران در رابطه با شادسازی مدارس

12- ایجاد انگیزه و ترغیب مدیران جهت مطالعه در رابطه با شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت

13-برگزاری نمایشگاه دست سازه ها – آثار – نقاشی – شعر – خط – مسابقه قرآن بصورت گروهی

14- نمایش فیلم و تئاتر نمایش های عروسکی – موسیقی زنده مورد علاقه دانش آموزان

15- بردن دانش آموزان به موزه – تئاتر – سینما - پارک – اردوگاه – با کمک اولیا مدرسه و خانه

16- ورزش صبحگاهی به صورت دسته جمعی قبل از شروع کلاس

17- تشویق و تقدیر از فعالیت های کوچک و کم ارزش از نظر دیگران

18- نمایش فیلم و اسلاید در مدرسه

19- حضور فعال آموزگاران با نشاط همراه با ظاهری مناسب و آراسته

20- تهیه کارت تبریک به مناسبت تولد هر یک از دانش آموزان و حتی آموزگاران

21- توزیع شیرینی به مناسبت های مختلف از جمله جشن ها و میلاد ائمه بین دانش آموزان (کاکیا، 1385)

نتيجه گيري

شايد در اولين نگاه احساس کنيم که انجام همه امور فوق در مدارس مستلزم پرداخت هزينه هاي سنگين باشد و مسلماً در مدارس دولتي چنين امکاني وجود ندارد، ليکن با کمي تأمل به اين نتيجه مي رسيم که انجام بسياري از اين پيشنهادات فوق مي تواند با درايت و مديريت صحيح با حداقل بودجه و امکانات انجام شدني باشد. و به اشکال مختلف مي توان شادابي و طراوت را به کودکان و نوجوانان اين مرز و بوم هديه دهيم و در نهايت جامعه اي شاد داشته باشيم که اين خود باعث بروز رشد استعدادها و خلاقيت ها در جوانان ما خواهد شد. شاداب سازي و ايجاد روحيه شاد در دانش آموزان و جلوگيري از افسردگي آن ها باعث مي شود افرادي هدفمند، کارآمد و مسئوليت پذير در جامعه داشته باشيم. در اين ميان عوامل متعددي دست به دست هم داده تا اين هدف محقق شود.

- مهمترین عامل نقش خانواده است، تربیت فرزند از اوان زندگی و ایجاد نشاط او وپیوند میان خانواده و مدرسه وتعامل این دو در ایجاد هماهنگی با هم می تواند روشی مؤثر برای ایجاد شادابی در فرزند پیدا و اجرا شود.

- از دیگر عوامل مهم نمازاست، نماز عاملی است مهار کننده روح انسان و باعث آرامش قلب و جلوگیری

از اضطراب و افسردگی در شخص می‌شود، پس اجرای نماز جماعت وجلسات متعدد مربوط به نماز و اشاعه آن می‌تواند در شاداب‌سازی دانش‌آموزان مؤثر باشد.

پس با این تفاسیر می‌توان گفت با شاداب ‌سازی محیط کمک شایانی به شادابی فرزندان و رشد همه جانبه (اخلاقی، آموزشی و......) آنها می‌شود.

منابع و ماخذ:

ترکمان، پری منظر. مدرسه، مدرسه است، رشد مشاور مدرسه، دوره یکم، شماره3، 1385.

شارف، ریچارد اِس، نظریه های روان درمانی و مشاوره، ترجمه: مهرداد فیروزبخت، تهران، چاپ سوم، 1386 .

کاکیا، لیدا. 1385، آرامش و نقش آن در زندگی، ارتباط پیوند، همدلی و آرامش، ماهنامه تربیت، سال21، شماره8، 1385.

محمودیان، طاهره. شادابی و نشاط خانواده و تأثیر آن بر فرزندان، ماهنامه تربیت، سال20، شماره 1،1383 .

مرآتی، کیانوش. به شادی همی دار تن را جوان، ماهنامه پیوند، شماره 289،1382.
صباغیان، زهرا. مدرسه وتقویت نشاط و امید به زندگی، ماهنامه پیوند، انجمن اولیا و مربیان، شماره 309، 310، 311، 1384 .

اشتراک گذاری
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
Maryam
|
United States
|
۱۲:۱۵ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۵
خيلى عالى بود .....❤❤❤❤❤
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار