حکمرانی و جنگ پنهان آب (منطقه ای و استانی)

الف: نابود کردن جنگلها و پوشش گیاهی زمین که اینها از ذخیره کنندگان آبهای زیر زمینی به شمار می آیند.

ب :از طریق برداشت بی اندازه آب از منابع آبی و آلوده کردن این منابع.

گیاهان بخش عظیمی از آب را با ریشه های خود پایین میکشند و ضمن ذخیره سازی آن مانع از سیلابی شدن بارندگیها می شوند.در کشور ما بخش قابل توجهی از جنگلها به دلیل ویلاسازی یا کشاورزی از بین رفته و بخش دیگری از آنها هرروزه به دلیل بی مبالاتی مسافران و رهگذران دچار آتش سوزی میشوند و بخش دیگری بدلیل کاهش بارندگی خشک می شوند،مخصوصا شاهدیم که جنگلهای زاگزس رو به اضمحلال است.پوشش گیاهی مانند اسفنج عمل کزده،آب را جذب میکند.اما سرزمین فاقد پوشش گیاهی مناسب مثل سیمان عملکرده و نمی تواند آب و روان آب را جذب کند.

درباره منابع آب لازمست بدانیم که منابع آب دوگونه اند،منابع آبی تجدید پذیر و منابع آبی تجدید ناپذیر.بخشی از منابع تجدید پذیر اب در رسوبات وقسمتهای غیر سنگی زمین وجود دارند که اگر تا مدتی صبر کنیم و از این منابع به صورت بی رویه استفاده نکنیم،میتوانند مجددا با بارندگیها احیا شوند.اما بخشی از منابع آب در درزها و شکافهای سنگی قرار دارند که حدود یک میلیون سال طول کشیده تا  جمع شوند و سفره های آب زیزمینی راتشکیل دهند.در صورت تخیله این منابع آبی حداقل یک میلیون سال دیگر طول خواهد کشید تا جایگزین شوند،بنابراین تجدید ناپذیر شناخته می شوند.

در حال حاظر در کشور ما سفره های آب زیر زمینی موجود در رسوبات و بخشهای غیر سنگی (منابع تجدید پذیر) را با کشاورزی غیر اصولی مصرف کرده ایم و به سمت منابع آبی تجدید ناپذیر هجوم برده ایم  که با تمام شدن آنها دیگر آبی وجود نخواهد داشت.

 گفته میشود با نرخ کنونی مصرف بی رویه آب در ایران 12 استان از 31 استان کشور ظرف 50 سال آینده ذخایر آبی خود را به پایان میرسانند.رقابت بر ای دستیابی به منابع محدودآب منجر به بالا گرفتن تنش و درگیریها چه در داخل کشور وچه در مناطق مرزی خواهد شد .بنابر گفته کارشناسان  با ادامه روند کنونی مصرف بی رویه آب تا 5 سال اینده در کشور نزاع بین استانها و شهرها ی کشورمان بر سرآب علنی خواهد شد.

 همسایگان غربی کشورمان یعنی عراق،سوریه و ترکیه بر سرتقسیم بندی آب رودخانه های دجله و فرات با یکدیگر کشمکش دارند.در جنوب شرق، پاکستان و هند بر سر حقابه رود سند اختلاف نظر داشته ودر شمال شرقی ودر آسیای میانه بین کشورهای قرقیزستان،ازبکستان و تاجیکستان بر سر حقابه و احداث چند سد تنش وجود دارد

در مناطق مرزی ،کشورمان با 5 کشور عراق(کارون) ترکمنستان(اترک) آذربایجان(ارس) و افغانستان(هیرمند)رودخانه های مشترک دارد و طبق آمار وزارت نیرو سالانه حدود 12 میلیارد مترمکعب اب از طریق رودخانه های مرزی وارد کشور میشود که در شرایط بحران این خود میتواند بستری برای تنش و اختلاف شود.

در دهه 1980 جرقه طولانی ترین جنگ مدرن خاور میانه با ادعای کشور متجاوز در خصوص کنترل آبراهه راهبردی اروند رود( شط العرب)میان ایران و عراق شروع شد.

در سال 2011 مرزبانان کشورمان در حین انجام وظیفه ودر تلاش برای بازکردن کانال آب از رودخانه مرزی  هیرمندبا  ممانعت نیروهای افغان مواجه شدند.

در اوایل سال2013 کشاورزان شرق اصفهان مانع از کار  ایستگاه پمپاژی شدند  که آب رودخانه زاینده رود را به یزد منتقل میکرد که این خود منجر به جیره بندی آب در آن شهر گردید.

صرفنظر ازاین که چه کسانی در کشور موجبات بروز بحران آب را رقم زنده اند –مصرف بی رویه آب از سوی  عموم مردم ، مدیریت ناکارآمد یا هردو_برای مقابله با بحران آب لازمست مشارکت عمومی در این زمینه شدت گیرد ، همگان همت کرده وارد صحنه شوند واز صرف جویی در مصارف خانگی مثل شستشو و استحمام گرفته ، تا صرفه جویی در مصارف شرب و  کشاورزی و حتی  صنعت پیشقدم شوند. واز دیگر سو لازمست مسئولان با نگاه تخصصی و غیر سیاسی در مقوله حکمرانی آب، مدیریتی عالمانه و موثر داشته باشند.

در بدبینانه ترین حالت اگر معتقد باشیم جنگ جهانی بعدی بر سر آب می باشد بی تردید کشورهایی درآن پیروز خواهند شد که از پیش برای حفظ منابع آبی خود برنامه ریزی کرده و دل سوزانده باشند.