در اغلب موارد، پزشکتان میتواند به شما بگوید بعد از عمل، انتظار چه چیزهایی را باید داشته باشید؛ اما گاهی عوارضی به وجود میآید؛ چیزهایی که بخش نرمالی از پروسهی التیام بعد از عمل نیستند. هرچند شایعترین عوارض بعد از عمل، خطرناک و جدی نیستند؛ اما بعضی از آنها، مثل لخته شدن خون میتوانند خطرناک باشند و البته بهبودی را به تاخیر میاندازند. شما باید روزها و هفتههای بعد از عمل، به بدنتان توجه بیشتری بکنید و نسبت به احساسهایی که دارید دقیقتر باشید تا در صورت لزوم سریع پزشکتان را در جریان بگذارید.
درد
تقریبا همهی افراد بعد از عمل درد دارند. میزان این درد بستگی به نوع عمل انجام شده و وضعیت سلامت عمومی فرد پیش از عمل دارد.
خیلی از عملهای جراحی امروزه کمتر تهاجمیاند و در نهایت درد کمتری داشته و بهبودی سریعتری هم دارند. ضمنا راههای متعددی برای کنترل این درد وجود دارد. بهتر است پیش از عمل در این مورد از پزشکتان سوال کنید.
وقتی درد بعد از عمل خوب کنترل شود، بیشتر تمایل خواهید داشت دوباره حرکت را شروع کنید و این رمز زودتر برگشتن به فعالیتهای عادی روزمره است، ضمنا چیزی که خیلی مهم است کمتر احتمال دارد دچار لخته خون یا پنومونی شوید.
واکنش به بیهوشی
وقتی بعد از عمل به هوش میآیید، احساس خوبی ندارید و احتمالا عوارض زیر را تجربه میکنید که معمولا کوتاهمدت هستند:
در صورتی که سن بیمار بالا باشد، سیگاری باشد، اضافه وزن داشته باشد و دیابت یا بیماریهای دیگری داشته باشد، احتمال عفونت بعد از عمل هم بیشتر میشود. ضمنا ریسک عفونت بعد از عملهای جراحی که اورژانسی انجام شدهاند یا عملهایی که بیشتر از دو ساعت طول کشیدهاند بیشتر است
. تهوع و استفراغ
. اختلال حواس
. لرز
. خارش
. گلودرد
. تشنگی
. بیقراری و بیخوابی
واکنشهای شدیدتر به بیهوشی نادرند اما به هر حال اتفاق میافتند. برای بعضی از افراد، اختلال حواس و از دست دادن حافظه ممکن است تا یک هفته طول بکشد. همچنین بعضی از افراد بیشتر در معرض اختلال طولانیمدتتر در حافظهاند. اگر موارد زیر را دارید حتما با پزشک صحبت کنید:
. بیماری قلبی
. آلزایمر
. پارکینسون
. بیماری ریوی
. سابقهی سکته مغزی
مشکلات تنفسی
بیهوشی، تنفس طبیعیتان را به هم میزند و حالتی از خفگی ایجاد میکند که تمایل دارید سرفه کنید. بعد از جراحی در ناحیه شکم یا سینه، ممکن است تنفس عمیق یا بازدم دردناک و آزاردهنده باشد، چون ترشحات و موکوس در ریهها جمع میشوند.
ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید؛ اما اگر در بخش بزرگی از ریه چسبندگی رخ دهد یا انبساط آن متوقف شود میتواند علائم زیر را ایجاد کند:
. تنگی نفس
. تنفس تند و بالارفتن ضربان قلب
. کبودی لبها یا پوست
برای پیشگیری از چسبندگی یا کلاپس ریه، پزشک معمولا از وسیلهای به نام اسپیرومتر استفاده میکند که تنفس را سنجش کرده و کمکتان میکند نفسهای عمیق و آرام بکشید.
سعی کنید بعد از عمل هر چه زودتر از جایتان بلند شوید و حرکت کنید. همچنین سرفه کنید تا مایعات از ریههایتان خارج شده و بتوانند دوباره خوب منبسط شوند.
عفونتها
بیشتر عفونتهای بعد از عمل، جزئیاند و فقط بر پوست اطراف ناحیه برش اثر میگذارند. البته عفونت، پروسهی التیام را به تاخیر میاندازد؛ اما گاهی یک عفونت میتواند شدید شده و خطرناک شود. مراقب نشانههای زیر باشید:
. قرمزی و تورم اطراف ناحیه برش
. مایع یا چرک از زخم
. تب
به طور کلی تنها ۳ درصد افراد بعد از عمل جراحی دچار عفونت میشوند؛ اما در صورتی که سن بیمار بالا باشد، سیگاری باشد، اضافه وزن داشته باشد و دیابت یا بیماریهای دیگری داشته باشد، احتمال عفونت بعد از عمل هم بیشتر میشود. ضمنا ریسک عفونت بعد از عملهای جراحی که اورژانسی انجام شدهاند یا عملهایی که بیشتر از دو ساعت طول کشیدهاند بیشتر است.
پزشکان یا پرستارها و دیگر مراقبین باید تمام وسایل مورد استفاده را ضدعفونی کرده و دستها را بشویند. در دورهی نقاهت بعد از عمل، به دقت به دستورات پزشک عمل کنید.
هموراژ
هموراژ یعنی خونریزی. مثلا از دست دادن سریع خون از ناحیه عمل میتواند منجر به شوک شود. درمان این عارضه شامل موارد زیر میشود:
. تزریق وریدی دارو یا پلاسمای خون
. انتقال خون
. یک عمل جراحی دیگر برای کنترل خونریزی
مشکل در ادرار کردن
بعضی از انواع بیهوشی میتوانند ادرارکردن را سخت کنند. اگر احساس کنید نیاز به ادرارکردن دارید اما نمیتوانید، پزشک دستور نصب سوند ادراری را میدهد تا به تخلیهی مثانهتان کمک کند. این مشکل معمولا کوتاهمدت است؛ اما در صورت عدم درمان مناسب میتواند منجر به عفونت یا آسیب مثانه شود.
یبوست هم بعد از عمل رایج است که بیهوشی میتواند دلیل آن باشد. همینطور بعضی از داروهای ضددرد، تغییر در رژیم غذایی یا مدت زمان طولانی درازکش بودن میتواند باعث یبوست شود. پزشک ممکن است ملین تجویز کند تا به حرکات روده و دفع کمک کند. زیاد آب بنوشید و در صورتی که پزشکتان اجازه میدهد از جایتان بلند شوید و حرکت کنید.
لخته شدن خون
ترومبوز ورید عمقی (DVT) هم میتواند از عوارض بعد از عمل باشد، خصوصا بعد از جراحی لگن یا پا. ترومبوز ورید عمقی به تشکیل یک لخته خون در رگی در عمق ران یا شکم گفته میشود که میتواند پا را متورم و قرمز و دردناک کند یا هیچ علامتی نداشته باشد.
ترومبوز ورید عمقی میتواند خطرناک باشد زیرا اگر از جای خود حرکت کند و آزاد شود میتواند به سمت ریهها رفته و جریان خون را مسدود کند که به آن آمبولی ریه میگویند و علائم زیر را دارد:
. تنگی نفس ناگهانی
. سرفه
. درد در قفسه سینه
این علائم به معنی وضعیت اورژانسی بیمار بوده و باید هر چه سریعتر مداوا شود.
احتمال تشکیل لخته خون در اولین روزهای بعد از عمل بیشتر است. برای پیشگیری بهتر است به محض اجازهی پزشک از جایتان بلند شوید و حرکت کنید. حتی حرکت سادهی بالا و پایین کردن پا روی تخت میتواند گردش خونتان را بهتر کرده و احتمال ترومبوز ورید عمقی را کاهش دهد.
تحلیل رفتن عضله
به نظر نمیرسد عضلاتتان بعد از دو سه روز استراحت در رختخواب ضعیف شوند؛ اما این اتفاق میتواند بیفتد. حتی افراد جوان و سالم هم هر روزی که کاملا در حال استراحت هستند، تقریبا ۱ درصد از عضلات خود را از دست میدهند. در مورد افراد سنین بالاتر، این عدد به ۵ درصد در روز میرسد.
هر چه ضعیفتر باشید، بعد از عمل بیشتر طول میکشد تا دوره نقاهت را کاملا پشت سر بگذارید. پس هر وقت پزشک اجازه داد بنشینید، بلند شوید و راه بروید. غذای خوب و مقوی بخورید تا زودتر التیام پیدا کنید و انرژی خوبی داشته باشید.