دیروز جمعه، 23 تیر 1396 دومین سالروز توافق هسته ای برجام بود؛ روزی که پس از 17 روز تلاش مشترک و جهانی برای دستیابی به یک صلح پایدار و همه جانبه، وین اتریش در یک روز تابستانی میزبان نگارش مهمترین سند هسته ای قرن بود. امروز 730 روز از آن روز تاریخی و به یاد ماندنی می گذرد. حالا با برجام، جهان امنیت بیشتری را تجربه می کند و سایه جنگی ناخواسته از سر خاورمیانه دور شده است. 23 تیر1394، روزی بود که همه جهان زیر سندی را امضا کرد که «داشتن انرژی صلح آمیزی هسته ای » و «حق مسلم غنی سازی» برای ایران را وجاهتی قانونی داد. دنیا سندی را امضا کرد که تمام بحران های ساختگی غرب و برخی کشورهای متخاصم علیه ایران را رو کرد و همه شهروندان در سرتاسر جهان فهمیدند که ایران، هرگز دنبال سلاح هسته ای نبوده و فقط به دنیایی پر از صلح و آرامش می اندیشد.
در این روز، مردان اعتدالگرا و دیپلمات های صلح طلب کشورمان با قدرتی مثال زدنی و با اعتماد به نفسی غرور انگیز، سند حقانیت ملت ایران را به تصویب و امضای قدرت های جهانی رساندند. نباید فراموش کرد که رییس جمهور مدبر و امیدوار ایران، حسن روحانی با هدایت تیم مذاکره کننده هسته ای چگونه با فرمایش مقام معظم رهبری درباره نرمش قهرمانانه، طعم صلح را به ملت ایران چشاند.به مناسبت سالکرد امضای برجام ، چگونگی حصول توافق هسته ای برجام را مرور می کنیم.
آغازی ازشروع سال های تدبیر و امید
پس از چندین دوره مذاکرات فشرده پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ (۳ آذر ۱۳۹۲)، توافق موقت ژنو بر سر برنامه هستهای ایران بین ایران و کشورهای ۱+۵ در ژنو سويیس امضا شد. همانگونه که کشورها روی یک توافق بلند مدت کار میکردند، این موضوع با متوقف شدن بخشهایی از برنامه هستهای ایران در عوض کاهش تحریمهای اقتصادی علیه ایران همراه بود. تنظیم و پیادهسازی توافق از ۲۰ ژانویه ۲۰۱۴ شروع شد.
بیشترین تمرکز مذاکرات، محدودیتها روی تاسیسات هستهای کلیدی مانند ایران بود. رآکتور آب سنگین IR-40 اراک و کارخانه تولید آب سنگین (که در دست ساخت بود، اما همانگونه که ایران به عنوان بخشی از توافق موقت ژنو در نوامبر ۲۰۱۳ مبنی بر عدم سوخت گیری رآکتور موافقت کرد، هرگز اجرایی نشد)، نیروگاه اتمی بوشهر، معدن اورانیوم (en) گچین، مرکز هستهای فردو، کارخانه تبدیل اورانیوم اصفهان، کارخانه غنیسازی اورانیوم نطنز و مجتمع توسعه و تحقیقات نظامی پارچین بود.این توافق پایانی بر ۱۲ سال مذاکرات ایران با قدرتهای جهانی بر سر ادعای خطر تولید سلاح اتمی بود. گفتوگوهایی که با رایزنی های دیپلماتیک حسن روحانی در مهر ۱۳۸۲ آغاز و در تیر ۱۳۹۴ با مدیریت مستقیم او به پایان رسید.
روز توافق
پس از22 ماه مذاکره دولت روحانی، محمدجواد ظریف به همراه تیم مذاکره کننده ایرانی، این بار پس از ۱۷ روز مذاکره فشرده، سهشنبه ۱۴ جولاي (۲۳ تیر) در وین پایتخت اتریش موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی با گروه ۱+۵، بر سر آینده برنامه هستهای ایران شدند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف در یک نشست رسمی در مقابل رسانهها در وین با خواندن بیانیهای به زبان انگلیسی و فارسی اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هستهای ایران به دست آمده است.
از آن روز تاکنون، آژانس بین المللی انرژی اتمی، بارها و بارها به پایبندی مردان سرزمین پارس به قول و قرارهایشان در برجام، صحه گذاشته و اعلام کرده که ایرانیان به توافق هسته ای وفادار بوده اند. هر چند که کشورهایی چون آمریکا در عمل چوب لای چرخ برجام گذاشته اند اما ایران و اروپا فارغ از کارشکنی های رییس جمهور آماتور و تازهکار ایالات متحده ، صلح را با تمام وجود زنده نگه داشته اند.
وزير امور خارجه ايران در آمريكا از سياست هاي اين كشور در قبال برجام انتقاد كرد
تَشَرظريف
وزیر امورخارجه کشورمان به نمایندگی از دولت و ملت ایران، حقایق مهمی را درباره کارشکنی آمریکاییها در روند اجرای برجام روی دایره ریخت. نه ایران و اروپا که این بار تریبون شورای روابط خارجی ایالات متحده در اختیار ظریف قرار گرفته بود و این یعنی یک اطلاعرسانی جهانی با امکانات و رسانه هایی که صبح تا شب علیه جمهوری اسلامی ایران، تبلیغات منفی می کنند. اینكه یک دیپلمات کارکشته بتواند از تواناییهای سیاسی و جهانی آن هم با زبانی بین المللی برای احقاق حقوق ملت خود کمک بگیرد، داستانی ساده و کوچک نیست. تفاوت رییسجمهوری که طي سفر به یک کشور آفریقایی، وزیر امورخارجه را از کار بر کنار می کند و رییسجمهور دیگر که به وزیر خارجهاش مثل چشمان خود اطمینان و به قالبلیتهای فردی او ایمان دارد، این است. شورای روابط خارجی آمریکا، جای کوچکی نیست. آنجا تقریبا یک لژ سیاسی برای اتخاذ مهمترین تصمیمات و برنامهریزی برای دیپلماسی خارجی واشنگتن محسوب می شود. باید افتخار کرد به دیپلماتی که حرف های ملت ایران را از میکروفون «دشمن» به گوش جهانیان میرساند. پس از انقلاب اسلامی، نمونه اش را نداشتیم و معلوم نیست که در آینده نيز چنین دیپلمات انقلابی و توانايي داشته باشیم.
گفت و گوی ظریف با خبرنگاران
وزیر امورخارجه ایران به خبرنگاران حاضر در نیویورک گفت: «توافق هستهای یا همان برجام، یک توافق چند جانبه است که در نتیجه سال ها مذاکره و همچنین فشار و البته شکست در دستیابی به نتیجه دلخواه از سوی کسانی که اعمال کننده آن فشارها بر مردم ایران بودند، حاصل شده است».
دیپلمات شماره یک کشورمان این طور صحبتهایش را ادامه داد: «متاسفانه آمریکا ضمن اینکه حداقل ماندگاری را در این توافق داشته است،با اجازه ندادن به ایران در بهره بردن از منافع کامل این توافق، در عمل كردن به روح این توافق شکست خورده است. ما بر این باوریم که آنان بايددر موضع خودشان بازنگری کنند زیرا این امر به سود پایداری این توافق نیست».ظریف در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با اتهامات اخیر نیکی هیلی، سفیر دایمی آمریکا در سازمان ملل مبنی بر دخالت ایران در عراق و سوریه گفت: «متاسفانه کابوسی که ما با آن در منطقه مواجه هستیم، در نتیجه سال های متمادی مداخله و سیاستهای کوتهبینانه از سوی آمریکا در منطقه است که همانگونه که انتظار می رفت، به تشدید افراطی گری و تروریسم در منطقه ما منجر شد».
ایران در خط مقدم مبارزه با تروریسم
وزیر امورخارجه کشورمان گفت: «ایران در خط مقدم مبارزه با افراطیگری و تروریسم در منطقه است و ما بسیار خوشحالیم که مردم منطقه، دولت عراق و سوریه و همچنین مردم عراق و سوریه و نیروهای نظامی این کشورها قادر بودند تروریسم و افراطیگری را از خاک خود، از شهرها و روستاهای خود به بیرون رانده و آنها را آزاد سازند. این امر در نتیجه سیاستهای کوتهبینانه از سوی خارج و متاسفانه سیاستهای منفی از سوی کشورها در منطقه صورت گرفته است که همچنان به حمایت مالی و فراهم آوردن پول و سلاح برای نهادهای تروریستی و افراطی ادامه میدهند. متاسفانه ایدئولوژی تنفر و محرومیت را که در قلب این جنبش قرار دارد ترویج می كنند».
دیداری با رکس تیلرسون نخواهم داشت
اگر به یاد داشته باشید، وزیر امورخارجه کشورمان در سفرهای اروپایی و آمریکایی خود از کوچکترین فرصتها برای دیدار با همتای آمریکایی اش یعنی جان کری جهت هماهنگیهای بیشتر درباره برجام یا تسلیم انتقادات دولت ایران در خصوص اشکالات اجرای برجام از سوی ایالات متحده، استفاده میکرد اما اكنون، ظریف علاقه چندانی برای دیدار با جانشین کری یعنی رکس تیلرسون ندارد. شاید مهمترین علت، موضعگیریها و حمایتهای روشن وزارت خارجه فعلی آمريكا از کشورهای حامی تروریست در منطقه باشد. همچنین داستان بازنگری دولت دونالد ترامپ در مفاد برجام، یکی دیگر از علتها میتواند باشد که البته در همان نگاه نخست، شکست خورده است. حال باید منتظر باشیم و ببینیم که ظریف در یک هفتهای که در ایالات متحده حضور خواهد داشت، آن هم در روزهایی که سالگرد تصویب برجام است، چه صحبتهای مهمی را مطرح خواهد کرد.
منبع: تیک