تابناک فارس به نقل از حوزه:مدرسه منصوریه از مدارس شیراز است که در محله لب آب، در بازارچه منصوریه و در جنوب شاهچراغ(ع) قرار دارد. این مدرسه در سال ۸۸۳ه.ق توسط امیر صدر الدین محمدحسین حسینی دشتکی ساخته شد و به دلیل نام فرزندش امیر غیاث الدین منصور، به منصوریه شهرت یافت.
بنای مدرسه دارای دو قسمت اندرونی و بیرونی است. ورودی مدرسه شامل دو طاق هلالی تو در تو است که درِ چوبی دو لنگه ای مدرسه در آن قرار دارد. طلق بیرونی با دو جرز و لچکیهای گره کاشی شده می باشد که اسامی حضرت محمد(ص) و حضرت علی(ع) در گره کاشی به زیبایی در آمده است. در دو طرف درِ ورودی دو سکوی سنگی به ارتفاع ۶۰ سانتی متر تعبیه شده است. سقف و پیشانی طاق هلالی دوم که درِ چوبی در آن قرار دارد، به گره کاشی مزیّن شده است. هشتی ورودی با سقف گنبدی آجری کوتاه به حیاط راه می یابد. در طرف شمال هشتی (چپ) اتاقی که به وسیله در آهنی به اتاق مجاور راه دارد، قرار گرفته و در طرف جنوب (راست) هشتی راهروی قرار دارد که با یک در چوبی به مدرس یا ایوانی با سقف گنبدی مرتفع ارتباط دارد. در غرب این مدرس، شاه نشین قرار گرفته که به ارتفاع یک پله از کف مدرس بلندتر است و در آن چهار سنگ قبر به رنگ قرمز مربوط به امیر صدر الدین محمدحسین حسینی دشتکی، امیر غیاث الدین منصور، میرزا حسن فسایی و … وجود دارد. این شاه نشین به وسیله پنجره ای مشبک فلزی از مدرس جدا شده است.
در ضلع شرقی هشتی حیاط اول مدرسه که چهار است، قرار دارد. اطراف حیاط در دو قسمت شرقی و غربی حجره هایی قرار دارد و در وسط حیاط حوض چهار گوش قرار گرفته و در بخش جنوبی نیز مسجد مدرسه واقع شده است. این مسجد شامل دو ستون سنگی در وسط و ۶ ستون هلالی کوچک است. محراب کوچک مسجد با گره کاشی تزیین شده و بر بالای محراب دو کتیبه سنگی نصب شده و بر روی آن نگاشته شده: «به تاریخ ۸۹۳ه.ق امیر صدرالدین محمدحسین حسینی دشتکی شیرازی در محله دشتک شیراز ساخته وقفش نمود و حاج امیر غیاث الدین منصور به سال ۱۰۸۳ه.ق منصوریه اش فرموده و حاج امیراحمد نظام الدین مکی پسر ششم قطب الدین شاه عمارتش را تجدید بنا نموده و در سال ۱۱۷۸ه.ق بعد از فتنه افغان و نادرشاه، صادق خان زند آن را مرمت نمود و در سال ۱۳۰۸ه.ق حاج میرزا حسن طبیب صحنش را بسط داد و حجره ها بر آن افزود».
در وسط ضلع شمالی، راهرویی است که به حیاط دوم که نوساز است، راه دارد. در این حیاط حوضی در وسط قرار گرفته و حجره ها به ارتفاع یک متر بلندتر از کف حیاط در اطراف قرار دارند و راهرویی باریک نیز در وسط ضلع شمالی این حیاط به فضای پشت مدرسه راه می یابد. در گوشه جنوب شرقی حیاط اصلی مدرسه، راهرو باریکی وجود دارد که به باغچه پشت مدرسه راه می یابد. اطراف باغچه وضوخانه، سرویس های بهداشتی و چند اتاق ساخته اند. پیشانی و جرزهای مدرسه همگی با گره های کاشی و نقوش هندسی پوشیده شده است.
در ابتدا تولیت این مدرسه با فرزندان امیر صدر الدین بوده است، اما پس از امیر غیاث الدین منصور که در سال ۹۱۳ه.ق درگذشت و او را در همان مدرسه به خاک سپردند. در سال ۱۳۰۰ه.ق تولیت این مدرسه بر عهده میرزا حسن فسایی مؤلف فارسنامه ناصری قرار گرفت. وی پس از زلزله، بنای ویران شده را در سال ۱۳۰۸ مرمت کرد و عمارت قدیمی را دوباره از آجر و گچ بنا کرد. پس از درگذشتش او را در همین مدرسه به خاک سپردند.
این مدرسه بار دیگر در سال ۱۳۶۰ از طرف سازمان میراث فرهنگی و با بودجه اداره اوقاف مرمت شد. هم اینک سرپرستی مدرسه منصوریه بر عهده حجه الاسلام حدائق و تولیت آن با اداره کل اوقاف و امور خیریه فارس است. در سال ۱۳۶۳ در باغچه این مدرسه ساختمانی جدید احداث گردید. این مدرسه که هم اینک محل تحصیلی طلاب علوم دینی است، در تاریخ ۱۳۵۲/۱۰/۵ با شماره ۹۵۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
صدرالدین محمد دشتکی
مرحوم صدرالدین محمد دشتکی از متمکنین بوده و فرزند خود امیر غیاثالدین منصور را بهعنوان متولی قرار میدهد، به این دلیل که خودشان از علما بودند، وقف نامهای دقیق و جامعی را تنظیم و در آن قید میکنند که تولیت اولاً به نفس نفیس خودم و بعد متعلق به امیر غیاثالدین منصور که خود ایشان نیز از چهرههای بزرگ علمی جهان اسلام بوده و این پدر و پسر در علوم عقلی صاحبنظر بودهاند.
مرحوم ملاصدرا اقوال این پدر و پسر را که نقل میکند با عنوان سیدان حکیمان از این دو یاد میکند که بهعنوان حکما دشتکی معروف هستند. صاحب کتاب مجالس المومنین نقل میکند که محقق دوانی کلامی معروف درراه با سید سند و سید غیاثالدین منصور که در سن 12 سالگی بوده همراه میشوند.
یک بحث کلامی پیچیده عقلی مطرح میشود امیر غیاثالدین منصور بااینکه 12 ساله بوده بحث و گفتوگو را آغاز میکند و با دلیل و برهان آوردن و استدلال کردن با زبان عربی با محقق دوانی بحث میکند که محقق دوانی خطاب به سید سند میگوید به آقازاده بگویید فارسی بگوید من به زبان عربی نمیتوانم با او صحبت کنم، ایشان شخصیت بزرگی بوده که کتابهای متعددی در علوم عقلی و حتی مسائل هیئت و فقه از ایشان نقل و ثبتشده که در کتابهای تاریخی و رجابی به آنها شاره شده است.
از نوادگان ایشان مرحوم سید علیخان کبیر است، که در حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع)مدفون است و از این عالم بزرگ شرح کتاب صحیفه سجادیه و شرح کتاب صمدیه و تألیفات متعددی بهجای مانده است، بزرگان و علمایی از این خاندان در چند قرن گذشته در این مدرسه بودهاند که ازجمله آنها صاحب فارس نامه ناصری میرزا حسن فسایی از نوادگان این خاندان بوده ست.
در وقف نامه مرحوم سید سند قید میکند که تولیت از آن خودم و بعد فرزندم اسن ارشد اولاد ذکور با رعایت بطن اعلی بر بطن اسفل و اگر اولاد ذکور منقرض شد تولیت از آن اسن ارشد اولاد اناث و اگر اولاد اناث هم منقرض شد تولیت از آن اعلم علما بلد شیراز است.
سید سند مصارف وقف را اینچنین تعریف و تبیین کردهاند، تعمیر و عمران رقبات موقوفه، رسیدگی به امورات مدرسه، حق التولیه متولی حوزه و حقوقی برای موقوفه تعیین کرده و اگر چیزی هم زیاد آمد ملکی خریداری شود و بر موقوفات افزوده شود.
آن زمان ایشان موقوفات وسیعی را بر این مدرسه وقف میکند که بخشی از اینها متأسفانه درگذر زمان از موقوفه خارجشده، نام اینها در سند وقف نامه است، محلات و املاکی که اکنون ماهیت خارجی ندارند، بخشی از این اراضی هنوز به قوت وقفیت خود باقی است، که از عواید اینها در موقوفه مصرف میشود، در فسا موقوفات تعیین کردند و در بوشهر در شهرستانهای مختلف استان فارس و حتی خارج از ایران در طائف عربستان نیز موقوفاتی در اطراف مسجدالحرام به نام موقوفات آل منصور موجود بوده است و همچنین منازل متعددی را در مدینه خریداری کرده بودند و وقف کرده بودند که در طرح توسعه حرم اینها ملحق به مسجد شد و پولهای اینها در حسابهای سعودی موجود است.
سید سند
امیر صدرالدین محمد دشتکی شیرازی ملقب به سید سند واقف و مؤسس مدرسه علمیه منصوریه یکی از علمای بزرگ امامی در سده نهم هجری است، وی در روز سهشنبه دوم شعبان سال 828 هجری در محله دشتک(لب آب) شیراز به دنیا آمد، به همین دلیل خاندان ایشان به دشتکی شهرت یافتند.
خاتم الحکما
امیر غیاثالدین منصور دشتکی فرزند امیر صدرالدین دشتکی سال 866 هجری قمری در محله دشتک شیراز به دنیا آمد او که پس از شهادت پدر وارث منصب علمی و کرسی درس ایشان شد، خود از نوابغ روزگار و از اعاظم علما و فحول حکمای اسلامی امامی و جامع معقول و منقول و حاوی فروع و اصول و به قول ارباب تراجم و سیره خاتم الحکما و استاد البشر و عقل حادی عشر بود.
چهرههای ماندگار
در منصوریه شخصیتهای بزرگی در قرون گذشته اشتغال به تدریس و تعلیم و تعلم داشتند که ازجمله صاحب حدائق، را میتوان نام برد( صاحب کتاب الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره) مرحوم صاحب حدائق پس از جریان واقعه فتنه در بحرین که خوارج قدرت پیداکرده و شیعیان را قتلعام کردند از بحرین به فارس هجرت پیدا کردند و در شیراز حدود 15 سال در مدرسه علمیه منصوریه اشتغال به تدریس و تربیت طلاب علوم دینی و علما داشتند.
سید نعمتالله جزایری، که قریب به 11 سال در مدرسه منصوریه اشتغال به تحصیل داشته و از سنین 9-10 سالگی به همراه برادر خود از جزیره مجنون میآید عربزبان بوده وارد منصوریه میشود حالات خود را در پایان کتاب انوار نعمانیه نامبرده است، دوران سختی را میگذراندهاند، همچنین ایشان در سن 13 سالگی شرح بر حاشیه عبدالله در منطق مینویسد.
ملأ محسن فیض کاشانی، در حالت عالم بزرگ نقل میکنند که وقتی آوازه ملأ صدرا را شنید شوق عجیبی جهت حضور در درس ملاصدرا پیدا کرد،( بعدها نیز لیاقت دامادی ملاصدرا را پیدا کرد) در همان زمان در مدرسه منصوریه یکی از اساتید مبارز سید ماجد بحرانی بوده است.
سلمان زمان
آیتالله شیخ ابوالحسن حدائق(سلمان زمان)، در سال 1259 هجری شمسی در اصطهبانات فارس پا به عرصه گیتی نهاده و در دامان مادری پاک مرحومه بی خانم و پدری عامل و عالم به نام شیخ آقا رشد و نمو میکند ایشان در عنفوان جوانی به علت عشق و علاقه بیحد به تحصیل علوم آل محمد و با توجه به وجود علمای بزرگ در شهر شیراز از استهبان برای تحصیل علم هجرت کرده و در معیت مرحوم آیتالله حاج سید ابراهیم اصطهباناتی شیرازی به دارالعلوم شیراز قدم میگذارد.
شیخ العلما
آیتالله حاج شیخ محمدرضا حدائق(شیخ العلما) فرزند مرحوم آیتالله حاج شیخ ابوالحسن حدائق فرزند عالم با ورع مرحوم حاج شیخ آقا که منتسب به مرحوم صاحب حدائق هستند، ایشان در سال 1305 هجری شمسی در شیراز متولد و در مکتب پدری عالم و اسوهای کمنظیر در تقوا و علم و مادری صالحه پرورشیافته و از محضر والد معظم خود سرچشمه زلال علم و معرفت و اجتهاد و فقاهت جرعههای گوارا نوشید و با استفاده از نبوغ و استعداد خدادادی و شدت اشتیاق برای تحصیل علم و طی کردن دروس کلاسیک آموزشوپرورش، مدارج علمی حوزوی را نیز با سرعت طی کرده و در شیراز از محضر دانشمندان و علمای بزرگ دیگری مانند حاج سید نورالدین حسینی الهاشمی، آیتالله شیخ بهاءالدین محلاتی، آیتالله حاج شیخ یوسف حدائق، آیتالله حاجشید علی آقا یقطین و علمای بزرگ دیگر در رشتههای مختلف دیگر علمی بهویژه علم فقه و اصول و اخلاق و تفسیر خط وافی استفاده کامل کرده است.
فعالیتهای آموزشی
12 مدرس در مدرسه جهت برپایی همزمان درسها، مشغول به تحصیل بودن 250 طلبه در هر سه سطح مدرسه، برگزاری درس خارج، جذب اساتید مجرب و حکم دار در هر سه سطح متشکل 20 استاد حکم دار و 14 استاد غیر حکم دار، برگزاری امتحانات استادیاری در هر دو ترم، قرار دادن 2 نفر از طلاب سطوح عالی بهعنوان سرپرست هر پایه و نظارت و برنامهریزی و حضوروغیاب امر مباحثات طلاب و مطالعه آنان و اعزام طلاب و اساتید به اردوی مشهد مقدس بهصورت هوایی ازجمله فعالیتهای این مدرسه به شمار میرود.
اقبال عمومی طلاب استان فارس و خارج از استان جهت حضور و تحصیل در مدرسه که در سال 9۷-9۶ حدود 400 متقاضی ورود بودهاند که از این تعداد فقط 45 نفر پذیرششدهاند، کسب رتبه اول تا سوم آموزشی استان در پایههای مختلف و کسب رتبه در المپیاد علمی استان توسط طلاب این مجموعه در سال 96 و 97 نیز از دیگر فعالیتهای آموزشی این مجموعه است.
فعالیتهای پژوهشی
بازدید طلاب و اساتید حوزه از نمایشگاه کتاب شیراز و اهدا بن کتاب به آنان، خرید تعداد هزار جلد کتاب تخصصی جهت تجهیز کتابخانه مدرسه، برگزاری سه دوره مسابقات کتابخوانی، برگزاری کارگاه روش عمومی تحقیق ویژه طلاب سطح یک، ارسال مقالات طلاب به جشنواره علامه حلی و کسب مقام سوم پژوهشی در گروه علوم و حدیث و برگزاری کلاس آموزش مکالمه عربی برخی از فعالیتهای پژوهشی مدرسه علمیه منصوریه است.
افتتاح کتابخانه ساختمان جدید مدرسه و ثبت تمامی کتب به روش بینالمللی، خدمت و فعالیت روزانه کتابخانه و اتاق کامپیوتر و اینترنت و نرمافزار روزانه به مدت 12 ساعت، تجهیز اتاق کامپیوتر به نرمافزارهای درسی و تخصصی علوم دینی، ارائه راهکار و مشاوره پژوهشی، اعزام اساتید پژوهشی جهت شرکت در کارگاه دانشافزایی و پژوهشی، آمادهسازی جزوه ساختار مقاله و توزیع در بین طلاب، برگزاری کارگاه روش تحقیق عمومی، تجلیل از کادر پژوهشی در هفته کتاب و پژوهش و برپایی ایستگاه کتاب جهت معرفی آثار تألیف شده مسئول، مدیریت، اساتید و طلاب مدرسه نیز ازجمله فعالیتهای پژوهشی این مجموعه است.
فعالیتهای تهذیبی
برگزاری هفتگی درس اخلاق در هر چهارشنبه، حلقه معرفت، مشاوره، برگزاری روزانه سخنرانی بین الصلاتین، تجلیل از همسران اساتید، اقامه نمازهای جماعت و برگزاری روزانه دعای عهد، دعوت از والدین طلاب سطح یک و ارائه مشاوره، برگزاری اردوی تفریحی، نظارت بر ساعات مطالعه و مباحثه، برگزاری کلاسهای آموزش قرآن کریم، برگزاری مناسبتها، نصب هفتگی آیات و روایات و سخنان اخلاقی در تابلو و برنامه اردو طلاب ممتاز و اساتید مدرسه به مشهد مقدس نیز از برخی فعالیتهای تهذیبی مدرسه علمیه منصوریه است.
فعالیتهای تبلیغی
کانونهای فرهنگی مساجد تحت پوشش که برنامههای مختلفی ازجمله کلاسهای اعتقادی، حلقههای معرفتی، علمی و تفریحی، ورزشی، اردویی و تفریحی، و هیئتهای هفتگی دارند، اعزام و حضور طلاب در به مدارس آموزشوپرورش که هرساله تعداد 60 نفر از طلاب مستعد به مدارس شیراز جهت اقامه نماز و بیان احکام انجام میشود.
اعزام طلاب و مبلغین به روستاها و مناطق محروم اطراف شیراز، بر اساس قرارگاه فرهنگی تبلیغی عمار مدرسه منصوریه هر هفته روزهای پنجشنبه و جمعه تعداد 40 نفر از طلاب را جهت اقامه نماز، سخنرانی، برگزاری ادعیه، بررسی مشکلات، دیدار با خانواده شهدا و عیادت از بیماران را اعزام میکند.
تمرین و آمادهسازی طلاب در امر مهم سخنوری و سخنرانی، برگزاری اردوهای جهادی در برخی روستاهای محروم، برگزاری هیئت هفتگی همراه با سخنرانی و عزاداری در بقعه متبرکه منصوریه، برگزاری کارگاه نقد وهابیت، کارگاه دوره مهدویت، دیدار با جانبازان دفاع مقدس، و اعزام مبلغین به اردوهای فدک و اردوگاه راهیان نور ازجمله دیگر برنامههای تبلیغی این مجموعه به شمار میرود.
فعالیتها و افتخارات ورزشی
تهیه چهار سانس سالن فوتبال جهت طلاب و اساتید، آمادهسازی و تجهیز سالن والیبال، تهیه کارت استخر، برگزاری جشنواره فرهنگی-ورزشی جام مدارس علمیه استان فارس در 2 سال، برگزاری کلاس آمادگی رزمی، اردوهای کوهنوردی، برگزاری جشنواره ورزشی، کسب مقام نخست تیم جودو مدرسه در کشور ازجمله فعالیتهای و افتخارات ورزشی این مجموعه است.
تولیت مدرسه
پس از ارتحال آیت الله حاج شیخ محمدرضا حدائق(ره)، حجت الاسلام والمسلمین علیرضا حدائق عهده دار مسئولیت مدرسه منصوریه است.