به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری فارس؛ حسن عباسی از فعالان اجتماعی و از صاحبنظران حوزه آب ، چندی قبل در ارائه راهکاری برای تأمین آب شرب مناطق مختلف ایران که با بحران کمآبی دست و پنجه نرم میکنند، از ضرورت تمرکز بر شیوه قناتکوه به جای حفر چاههای فراوان و گسترده در سطح زمین سخن به میان آورد.
این ایده هوشمندانه مورد توجه ویژه پرفسور محمد مهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش مجلس نیز قرار گرفته بود و در استوری وی نیز قرار گرفت، سبب شد تا ما در گفتوگویی با حسن عباسی فعال اجتماعی و فعال در حوزه آب در مورد جزییات این طرح از او سوال کنیم.
فارس: طرح قنات کوه چیست و این طرح تا چه میزان امکان دست یافتن به منابع آبی پایدار را فراهم میکند؟
طرح قنات کوه راهکاری برای تأمین آب شرب شهرها و روستاهاست که با احداث کوره قنات به فرم تونل در دل کوه قابلیت اجرایی دارد. این طرح میتواند در صورت توجه، حجم وسیعی از آب را در اختیار ما قرار دهد بخصوص در مناطقی که با ساختار جغرافیایی کوه و دشت دارند اما در گذر زمان با خشکسالی مواجه شدهاند و اکنون با بحران کمآبی مواجهند.
فارس: این طرح پیشینهای هم دارد؟ به عنوان مثال در کشور ما که از دیرباز تاکنون با بحران آب مواجه بوده است، آیا در گذشته نیز به آن پرداخته شده است؟
بله؛ امکانات کسانی که در گذشته قنات را برای تولید و تأمین آب ابداع نمودند، به اندازهای بوده که به آنها اجازه میداده که مادر چاهی در دامنه کوهستان قبل از اینکه بصورت کامل سنگی باشد، حفر کنند و با طراحی چاههای میلهای به قنات شکل بدهند. اما امروزه با گسترش توان لجستیکی و دانش توپوگرافی و راهکارهای علمی لایهشناسی در عمق میتوان به توفیقات هرچه بیشتری در زمینه بهرهمندی از آبهای زیرزمینی دست یافت.
فارس: پس به این ترتیب، قنات کوه تابعی از همان شکل و ساختار قناتهای قدیمی است اما امکان پیشرفت به سوی کوه را که در گذشته بدلیل محدودیت امکانات ممکن نبود، توصیه میکند؟
در گذشته قنواتی که حفر میشدند برای جمعیت محدود همان زمان پاسخگو بودند ولی در شرایط کنونی میتوان از محل مادرچاه قنوات کنونی به سمت کوهها پیش رفت و قنات را به سوی کوهها توسعه داد. البته برای اجرای این طرحها در انبوهی از قنوانی که در کشور ما وجود دارد، حتما باید بررسیهای دقیق زمینشناسی را نیز مورد توجه قرار داد. ماهیت و جنس کوهها و سنگ بستر در هر کدام از مناطق متفاوت است.
فارس: چشماندازی از کشف منابع آبی وسیع در کشورمان در قالب این قناتکوه وجود دارد؟
قطعاً در سنگهای رسوبی و یا کنگلومرائی میتوان تمامی چشمههای آب را شناسایی و با احداث تونلی به قطر حداکثر 1.5 متر، حجم قابل توجهی از آب را به بیرون هدایت کرد. حتی با شناسایی دیگر دستکهای فرعی در دل کوه، میتوان آنها را نیز به تونل اصلی قنات متصل کرد و منابع پایدار و وسیعی از آب را برای تأمین آب شرب مردم مناطقی که ممکن است با بدنبال بحران آب در پی مهاجرت باشند، فراهم آورد.
این مدل در برخی از نقاط استان کرمان به اجرا درآمده و موفقیت ارزشمندی نیز بوده است که توانسته حجم قابل توجهی از آب را به بیرون برای مصارف آشامیدنی هدایت کند.
فارس: پس در طرح قنات کوه، باور بر این است که در بستر کوه آب فراوانی وجود دارد؟
در تمامی مناطق کوهستانی گسترده کشورمان، اگر قسمتهای سطحی ارتفاعات را کنترل کنیم حاوی پستی و بلندی و یا درههایی هستند که پس از هر بارندگی تولید سیلاب یا روان آب میکنند و به این ترتیب همه آب ناشی از بارندگی که در سطح مناطق کوهستانی تولید میشود از لابلای درزها یا شکافها یا گسلها به عمق نفوذ میکند. به عبارتی همه جنس کوهستان را اشباع از آب کرده و سبب ذخیره شدن آب در جسم کوهستان میشود.
شما وقتی یک تونلی در دل کوه حفر میکنید شاهد تراوش آب از زوایای مختلفی هستید که ناشی از جسم کوهستان است. این آب را در صنعت راهسازی و تونلسازی در دل کوه، آب مزاحم قلمداد میکنند. حال اگر بتوانیم رگههای مناسب و پرحجمی از این آب را از ریشه کوه کشف و به سوی قنات اصلی در دامنه کوه هدایت کنیم، یک منبع عظیم و با ارزش آب آشامیدنی یافتهایم که کیفیت منحصربفردی نیز دارد.
فارس: دلیل اصلی این که در گذشته، متخصصان قنات به دل کوهها نرفتهاند، محدودیتهای سختافزاری بوده است؟
بله. اگر استادان حفر قنوات در دل کوهستان ورود پیدا نکردهاند محدودیتهای ابزاری زمان آنها بوده است که تنها قلم و چکش داشتند که قادر به احداث تونل حتی در حد کوره قنات نبوده علاوه بر این در عصر و زمان خود نیاز چندانی هم به تأمین آب با حجم بالا نداشتند که با توجه به شرایط کنونی که آب شرب مسئلهای بسیار پر اهمیت و حیاتی تلقی میشود و تمامی تئوری های استحصال آب از ژرفای زمین یا شیرین کردن آب دریا و یا بارور کردن ابرها همراه با هزینه های بسیار سنگین و غیر ممکن است، این روش بسیار به صرفه و با ارزش خواهد بود و میتواند کمک بزرگی به کشورمان در شرایط حاضر کند.
انتهای پیام/*