تحلیل «رویترز»؛
طی روزهای اخیر، موضوع آغاز عملیات نظامی ترکیه در خاک سوریه و ابعاد و پیامدهای آن، به یکی از موضوعات مهم مورد بحث در محافل مختلف بین المللی تبدیل شده است. در این میان، با مشخص تر شدن هر چه بیشتر ابعاد درگیری نظامی آنکارا در سوریه، محدودیت های این عملیات و پیامدهای نامطلوبی که می تواند برایش به همراه داشته باشد، در حال آشکارتر شده است.
طی روزهای اخیر، موضوع آغاز عملیات نظامی ترکیه در خاک سوریه و ابعاد و پیامدهای آن، به یکی از موضوعات مهم مورد بحث در محافل مختلف بین المللی تبدیل شده است. در این میان، با مشخص تر شدن هر چه بیشتر ابعاد درگیری نظامی آنکارا در سوریه، محدودیت های این عملیات و پیامدهای نامطلوبی که می تواند برایش به همراه داشته باشد، در حال آشکارتر شده است.به گزارش «تابناک»، خبرگزاری «رویترز» در گزارشی تحلیلی به موضوع عملیات نظامی ترکیه در سوریه پرداخته و می نویسد پس از ورود نیروهای نظامی ترکیه به شمال سوریه، آنکار اینک خود را با انتخاب های دشواری مواجه می بیند. در همین راستا، هرچند نیروهای معارض مورد حمایت ترکیه موفق شدند هفته گذشته مناطقی را از دست داعش آزاد کنند، اما توانایی آن ها برای کنترل قلمروهای آزاد شده، مشخصاً به تمایل آنکارا برای حفظ نیروهای خود در داخل سوریه بستگی دارد.
در این میان، شاید ورود نیروهای معارض به «جرابلس»، بخش آسان تر ماجرا بوده باشد. نیروهای مسلح عرب و ترکمن که تحت لوای نه چندان منسجم «ارتش آزاد سوریه» فعالیت می کنند، موفق شدند با حمایت تانک ها، جنگنده ها و نیروهای ویژه ترکیه، تروریست های داعش را ظرف تنها چند ساعت از این شهر بیرون کنند.
با این وجود، بخش دشوار ماجرا برای معارضین – که شمار آن ها تنها حدود 1500 نفر است – پیشروی به سوی غرب و تأمین امنیت یک منطقه مرزی به طول 90 کیلومتر است که در اختیار تروریست های داعش قرار دارد و آنکارا تلاش می کند آن را به عنوان یک منطقه حائل در مرز سوریه در اختیار خود بگیرد.
اما مسئله معارضین مورد حمایت آنکارا، تنها به بیرون راندن داعش از این مناطق محدود نمی شود؛ بلکه آن ها همچنین می بایست جلوی کنترل یافتن نیروهای مسلح کرد سوری بر این مناطق را نیر بگیرند؛ زیرا ترکیه این نیروها را – که از پشتیبانی آمریکا برخوردارند – به عنوان نیروهایی متخاصم می شناسد. فکرت اسماعیل، یکی از نیروهای عضو ارتش آزاد می گوید: «داعش و کردها یکی هستند. هر دو آن ها گرسنگی را برای این مردم به ارمغان آوردند».
ترکیه تاکنون چیز زیادی درباره استراتژی خود در حمله اخیر به سوریه اعلام نکرده؛ جز اینکه گفته می خواهد داعش و نیروهای کرد را از مناطق مرزی دور نگه دارد. با این وجود، عملیات موسوم به «سپر فرات» سبب انتقاد واشنگتن شده که از ترکیه می خواهد از درگیری با کردها اجتناب کرده و در عوض، خود را به مبارزه مشترک با داعش متعهد سازد.
ایالات متحده، نیروهای کرد سوری را مهمترین متحد خود در مبارزه با گروه های تروریستی در سوریه قلمداد می کند. با این حال، ترکیه آن ها را گروهی تروریستی دانسته و نگران است که پیشروی آن ها در شمال سوریه، سبب قدرت گیری معارضین کرد در داخل ترکیه شود. بر همین اساس، آنکارا اعلام کرده که هیچ کس حق ندارد برایش تعیین تکلیف کند که باید با کدام گروه تروریستی مبارزه نماید.
روز پنجشنبه، ارتش ترکیه اعلام کرد سه روستای دیگر را نیز در 20 کیلومتری حومه غربی جرابلس تحت کنترل درآورده و 15 موضع داعش را نیز هدف قرار داده است. ارتش ترکیه جزئیات مربوط به مواضع هدف قرار گرفته را منتشر نکرد؛ اما روستاهای مذکور، در منطقه ای قرار دارد که هنوز تحت کنترل داعش است. گروه موسوم به «دیدبان حقوق بشر سوریه»، خارج شدن کنترل سه روستای مذکور از دست داعش را تأیید کرده است.
جرابلس از سه سال پیش تحت کنترل داعش قرار داشت و طرح های سیاه و سفید مربوط به این گروه، هنوز هم روی دیوارهای این شهر قابل مشاهده است. اکنون، یک هفته پس از آزادسازی جرابلس، در داخل این شهر نشانی از نیروهای ارتش ترکیه به چشم نمی خورد؛ اما معارضین اغلب جوانی که تحت حمایت آنکارا قرار دارند، کل شهر را عرصه جولان و فعالیت خود کرده اند.
متین گورجان، افسر ارشد سابق ارتش ترکیه و تحلیلگر «المانیتور» می گوید هدف اصلی ترکیه در حال حاضر، تبدیل «ارتش آزاد سوریه» به یک نیروی نظامی منسجم است تا بتواند با بهره گیری از آن، وزنه ای در مقابل نیروهای کرد سوری ایجاد کند. به گفته وی، در شرایط کنونی اینکه کدام گروه بتواند کنترل شهرک «الباب» واقع در جنوب جرابلس را به دست آورد، امری مهم و حیاتی است.
الباب که اکنون در کنترل داعش قرار دارد، در لبه جنوبی منطقه ای واقع است که آنکارا آن را منطقه حائل بالقوه خود قلمداد میکند. ابومحمد العدنانی، یکی از رهبران اصلی گروه تروریستی داعش، هفته گذشته در همین منطقه به واسطه حملات هوایی نیروهای آمریکایی کشته شد.
گورجان می گوید: «اکنون دو نیرو وجود دارد که به شدت مشتاق و باانگیزه هستند تا کنترل الباب را به دست بگیرند. اما در نهایت، این موضوع به نفع ایالات متحده خواد بود؛ زیرا اولویت واشنگتن، مبارزه با داعش است».
از سوی دیگر، نیروهای تحت حمایت ترکیه مشغول پیشروی به سوی «منبج» در 30 کیلومتری جنوب جرابلس نیز هستند که ماه گذشته از دست داعش آزاد شد و نیروهای کرد سوری نیز در عملیات آزادسازی آن مشارکت داشتند. ترکیه که نیروهای کرد را به «پاکسازی قومی» متهم می کند، خواستار آن است که این نیروها به شرق فرات بازگردند. منبج، همچون جرابلس، در غرب رود فرات قرار دارد. ترکیه بارها اعلام کرده حضور نیروهای کرد در غرب فرات، یک «خط قرمز» است که برایش قابل تحمل نیست.
گفتنی است ترکیه از مدت ها پیش برای برقراری یک منطقه حائل در داخل سوریه با کشورهای عضو ائتلاف بین المللی ضد داعش مشغول لابی گری بوده است. اما این ایده، چندان برای کشورهای عضو ناتو جالب توجه نیست؛ زیرا این کشورها، برقراری منطقه حائل را مستلزم مداخله طولانی مدت در سوریه می دانند.
جیمز استاوریدیس، فرمانده ارشد سابق ناتو که اکنون در دانشگاه «تافتز» مشغول فعالیت است، می گوید: «به منظور ایجاد یک منطقه حائل، ترکیه ناچار خواهد بود شمار قابل توجهی از نیروهای خود را در داخل خاک سوریه نگه دارد». به گفته وی، هرچند تحقق چنین امری در کوتاه مدت محتمل نیست، اما نمی توان احتمال وقوع آن را در بلندمدت، رد کرد. به این ترتیب، ترکیه اکنون با درگیر شدن در سوریه، خود را با انتخاب های دشواری مواجه می بیند.
استاوریدیس همچنین در بخش دیگری از اظهارات، به هدف اصلی ترکیه از عملیات در سوریه اشاره کرده و می گوید: «خط قرمز اصلی ترکیه، اسد نیست، بلکه تشکیل یک دولت کردی [در سوریه] است».
