۲۷ شهریورماه، روز ملی شعر و ادب فارسی و روز شهریار است، روزی که باید یادی از گنجینه فاخر فرهنگ و ادب فارسی کرد و با زدودن نگاه سطحی از آن، راه برای رخنمایی این فرهنگ اصیل در دنیا گستراند.
به گزارش فارس، ۲۷ شهریورماه، روز ملی شعر و ادب فارسی و روز شهریار است، روزی که یادی از فرهنگ و ادب فارسی شده و فرهنگ و تمدن ایران زمین را به رخ جهانیان میکشد.
شعر در فرهنگ ما ایرانیان نقش پررنگی دارد، به طوری که بسیاری از فرهنگ ما در قالب شعر ماندگار شده و شعرای کهن ایرانی نیز به آن اشاره کردهاند.
در فرهنگ و ادب فارسی زندگی با شعر آغاز و با شعر بدرقه میشود به طوری که کودک در گهواره با لالایی شعرگونه مادر میخوابد و با شعر انس میگیرد و پس از مرگ نیز سنگ مزارش به اشعاری آراسته میشود، بنابراین در آمیختگی ما با شعر و تأثیری که بر فرهنگ ما میگذارد، پاسداری از حریم ادبیات فارسی بیشتر احساس میشود.
زبان و ادبیات فارسی که از گذشته برای ما بسیار اهمیت دارد امروزه در مواقعی با بهرهگیری از سبکهای غربی مورد بیمهری قرار گرفته و توجهی که باید به این زبان فاخر صورت گرفته تا به نسلهای بعدی منتقل شود، مشاهده نمیشود.
همانطور که همگان میدانیم برای اشاعه فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی و حفظ ادبیات فارسی، دانشگاهها نقش بسیار مهمی دارند و دانشجویان ادبیات فارسی باید با سعه صدر در این رشته تحصیل کرده و در حفظ زبان و ادبیات فارسی اهتمام ویژهای داشته باشند.
این روزها دغدغه در امان ماندن ادبیات فارسی از سبکهای غربی بسیار مهم است، زیرا پاسداشت فرهنگ ایرانی موجب انتقال آن به نسلهایی میشود که قرار است در این مرز و بوم نفس بکشند و با بهرهگیری از فرهنگ و تمدن ایرانی برای رسیدن به اهدافشان گام بردارند.
نگاه متولیان دانشگاهی و مولفان کتابهای فارسی سنتی است
در همین راستا یکی از شاعران همدانی در گفتوگو با فارس با بیان اینکه برای انتقال مفاهیم به مخاطبان واقعی، باید مانند آینه باشیم اظهار کرد: یکی از خصلتهای یک شاعر آینهگی است.
حجت یحیوی بیان کرد: یک شاعر و فرد ادبی باید آنچه در اطراف خود میبیند به جامعه انتقال دهد، اگر غیر از این باشد دچار شعارزدگی شده و وقتی شعر تبدیل به شعار شود، پذیرش آن نیز از طرف جامعه کم خواهد شد.
وی اضافه کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ادبیات به ویژه شعر مفهوممحور شد به طوری که مفاهیم ارزشمند مذهبی و دینی بیشتر مورد توجه شاعران و ادیبان قرار گرفت.
این شاعر همدانی گفت: در این دوران به شعر آئینی اهمیت ویژهای داده شد و سعی شد اشعار آنها اخلاقمحور و انعکاس دهنده باورهای دینی و انقلابی مردم باشد.
وی تصریح کرد: امروزه اشعار نسبت به گذشته به لحاظ قالب دچار تغییر و تحول شده است به طوری که وقتی ادبیات نیمایی به وجود آمد، شعر هم از لحاظ فرم و هم محتوا دچار تغییر شد.
یحیوی گفت: حتی شاعرانی که به قالبهای کلاسیک وفادار ماندند، سعی کردند نگاهشان نگاه بهروزتری باشد و مضامین جدیدتری را در همین قالبها به کار گیرند.
وی خاطرنشان کرد: هر شعر در دوره تاریخی خود طبق معیار و زمان خود سنجیده میشود و شاعران هم تحت تاثیر این جریانها به سرایش شعر مشهور میشوند.
این شاعر همدانی در خصوص اثرگذاری دانشگاهها در شعر و ادب فارسی اظهار کرد: متاسفانه اکنون در مقطع کارشناسی، رشته ادبیات در همه دانشگاهها ارائه نمیشود و دلیل آن هم این است که مردم به تحصیلات به عنوان شغل نگاه میکنند و پذیرش ادبیات در جامعه به جز آموزش و پرورش که آن هم تعداد کمی را جذب میکنند، بازار کار ندارد.
وی اضافه کرد: در کارشناسی ارشد و دکترا رشته ادبیات وجود دارد، اما نگاه متولیان دانشگاهی ما و مولفان کتب فارسی سنتی است و سعی میکنند همان نگاههای قدیم را داشته باشند.
یحیوی گفت: آنها تلاش میکنند به شاعرانی که در گذشتههای تاریخی ما بودند توجه کنند؛ ضمن اینکه به ادبیات معاصر بهایی داده نشده و این موضوع ظلم به ادبیات فارسی است.
وی ادامه داد: دانشجو با یک ذهنیت خاص وارد دانشگاه میشود، آنهایی که شاعرند و احساس میکنند با خواندن ادبیات فارسی مفاهیم قویتری را میتوانند در اشعار خود بکار گیرند، اما با ورود به دانشگاه انتظارات آنها برآورده نمیشود.
دبیر ادبیات و دانشجوی دکترای ادبیات فارسی خاطرنشان کرد: کسانی که شاعرند و رشته ادبیات فارسی را به صورت دانشگاهی دنبال میکنند، آن اندک ذوقی هم که دارند، در دانشگاه جا میگذارند و چیزی عایدشان نمیشود البته استثنائاتی هم وجود دارد و برخی سعی میکنند در اوقات فراغت بیشتر مفاهیم را دنبال کنند.
وی در ادامه در خصوص توجه برخی به ادبیات غربی تصریح کرد: یک نوع غربزدگی در ادبیات و اشعار ما دیده میشود، اما در قالبهای کلاسیک خیلی کم است اگرچه اشعار سپید ما به این سمت و سو حرکت میکند.
یحیوی خاطرنشان کرد: آن دسته از شاعرانی که وابستگی و علاقه به شاعران گذشته ما که تاثیرگذار و جریانساز بودهاند دارند، به بلوغ فکری رسیده و دارای جهانبینی هستند.
وی یادآور شد: تعداد خاصی از شاعران هم نتوانستند موفق باشند و پایبند به متون کهن نبودند، اینها هر چه قدر هم که دست و پا بزنند، جز غرق شدن چیزی عاید آنها نخواهد شد.
یکی دیگر از ادیبان همدان به دغدغه این روزهای ادبیات فارسی اشاره کرد و گفت: سطح کارها پایین آمده است، زیرا افراد زیادی وارد کار میشوند که همین ازدیاد موجب ایجاد سهلانگاری شده و حجم زیادی کار ضعیف ساخته شده است.
مصطفی الوندی بیان کرد: افراد معروفی هم مانند فوتبالیست و هنرمند و... هستند که کتاب چاپ میکنند و معتقدند، چون معروفاند، فروش بالایی خواهند داشت و هر چیزی بنویسند، خوانده میشود.
وی اصلیترین مشکل را سطحی شدن آثار دانست و گفت: در استان همدان به خاطر وجود شاعران خوب و دغدغهمند، کارهای خوبی تولید میشود.
این شاعر همدانی با بیان اینکه یک شاعر و ادیب خوب باید دغدغه ادبیات داشته و اثر خوبی را تولید کند یادآور شد: اگر کسی دنبال ارائه آثار بیشتر در مدت زمان کمی باشد، به احتمال قوی اثر سطحی عرضه خواهد کرد، زیرا زمان زیادی صرف محتوای آن نمیشود.
وی در پاسخ به اینکه امروزه چه میزان به مفاهیم ایرانی و اسلامی در آثار ادبی توجه میشود تصریح کرد: در ادبیات معاصر افراد زیادی کار میکنند، برخی دغدغه توجه به مفاهیم ایرانی و اسلامی دارند، اما برخی جدای از توجه به این مهم، صرفاً آثار با کیفیتی تولید میکنند که در آنها آثار دارای مفاهیم مذهبی نیز به چشم میخورد.
الوندی با تأکید بر اینکه صرفاً پرداختن به یک موضوع مذهبی مهم نیست بلکه باید موارد فنی نیز در نظر گرفته شود افزود: برخی تولیدات مذهبی را بدون در نظر گرفتن موارد فنی لحاظ میکنند که صحیح نیست.
وی با بیان اینکه بخش مذهبی و ایرانی در اشعار کمرنگ شده است یادآور شد: باید فضا به گونهای باشد که پایه ادبی شاعران قوی شده و از بین آنها شاعران دغدغهمندی که شعر خوب بگویند، وارد این وادی شوند.
این شاعر همدانی با بیان اینکه حجم کلی کارها را بیشتر اشعار عاشقانه در بر میگیرد گفت: اینکه اشعار عاشقانه باشد، اشکالی ندارد، اما سبکهای جدید برگرفته از غرب مانند پستمدرنیسیم که میتوانست خوب باشد، در ایران به خوبی جا نیفتاده و نباید همه کاستیها را نیز گردن غربگرایی انداخت.
وی با تأکید بر اینکه در مجموع بیشتر کارها سطحی است گفت: البته به مرور زمان کارهای ضعیف از حافظه جمعی پاک خواهد شد و کارهای خاص ماندگار میشود.
الوندی در مقایسه اشعار امروز با گذشته بیان کرد: در ارزیابی آثار گذشته در مقایسه با امروز، کفه کیفیت به سمت شاعران گذشته سنگینی میکند برای مثال اشعار حافظ و سعدی را با هیچ شاعر امروزی نمیتوان مقایسه کرد.
وی با بیان اینکه کارهای باکیفیتی نیز در دوره معاصر تولید شده است گفت: این اشعار در حد اشعار حافظ و سعدی نیست، ولی میشود امیدوار بود که چند مورد از اشعار امروزی برای سالهای بعد بماند و ماندگار شود.
این شاعر همدانی با بیان اینکه البته جهان گذشته شرایط خاص خود را داشت و جهان امروزی نیز شرایط مربوط به خود را گفت: با این اوصاف نمیتوان مستقیم کار مقایسه را انجام داد، اما گذشتگان بیشتر به فرهنگ و اخلاق بها میدادند.
وی در خصوص تاثیرگذاری دانشگاهها در توجه به ادبیات فارسی نیز گفت: در دانشگاهها به ادبیات فارسی به عنوان یک رشته آسان و تخصصی نگاه میشود در حالی که شاید در ظاهر ساده است.
الوندی با تأکید بر اینکه برخی دانشگاهها وضعیت خوبی در توجه به ادبیات فارسی دارند گفت: در دانشگاهها انجمن و کانون فرهنگی فعالی نداریم که بخشی به دانشجویان و برخی به مسوولان دانشگاه برمیگردد.
وی با بیان اینکه در مجموع در دانشگاهها به ادبیات بهایی نمیدهند گفت: خود دانشجوی ادبیات نیز که به دلیل ساختار انتخاب رشته و برخی از سر اجبار و ... وارد رشته ادبیات میشوند، زیاد علاقهای به این رشته ندارد و شاید نتواند حتی شاعر یک بیت شعر را حدس بزند، بنابراین به فضای دانشگاهی برای ادب پرور بودن زیاد خوشبین نیستم.