کیومرث محمودی کارشناس ارشد ارتباطات
کد خبر: ۳۴۰۳۴۶
تاریخ انتشار: ۱۸ آذر ۱۳۹۵ - ۱۰:۵۵ 08 December 2016

اشاره: هرروز در جهان شاهد رخ دادن حوادث و بلایای طبیعی زیادی هستیم که بروز آن خساراتی هرچند کم یا زیاد بر جای می‌گذارد. این اتفاقات در همه کشورهای دنیا رخ می‌دهد؛ اما اکثر کشورها به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه یا توسعه‌یافته برای مقابله با شرایط بحرانی چون سیل زلزله خشک‌سالی و غیره تدابیر ویژه‌ای اندیشیده‌اند.در کشور ما با توجه به ازسر گذراندن تجارت تلخ و فراموش‌نشدنی این حوادث ضرورت ساماندهی و تشکیل نهاده‌های سیاست‌گذار و برنامه‌ریز باهدف مدیریت بحران‌های احتمالی لازم وضروری می‌نماید.

 جایگاه و نقش حمل‌ونقل در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جوامع امروزی بر کسی پوشیده نیست. حمل‌ونقل یکی از پایه‌های اصلی توسعه پایدار و متوازن در جوامع بشری محسوب شده و درواقع شبکه‌های حمل‌ونقل با مؤلفه‌های مهمی همچون اقتصاد، امنیت و عدالت اجتماعی ارتباط تنگاتنگ دارند در فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، همبستگی مستقیم میان گسترش حمل‌ونقل و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی وجود دارد و فعالیت‌های حمل‌ونقل ازجمله فعالیت‌های اساسی و زیربنایی برای رشد و تحول اقتصاد محسوب می‌شوند. ایمنی راه‌ها از دغدغه‌های اصلی صنعت حمل‌ونقل کشور محسوب می‌گردد. چگونگی مواجه‌شدن با مخاطرات تحدیدکننده این صنعت در هنگام بروز حوادث و بلایای طبیعی و غیرطبیعی ضرورت توجه بیش‌ازپیش به این حوزه را معطوف می‌دارد.

در تعریف بحران را یک اتفاق غیرمنتظره بدون پیش‌بینی ناخواسته و مخرب گویند که تنها با تدابیر صحیح می‌توان از تبدیل آن به فاجعه جلوگیری کرد؛ و هرگاه تعادل مابین نیازمندی‌ها و توانمندی‌های موجود در یک سیستم زنده و پویا که تابع قوانین و اصول تعیین‌شده است، بنا بر هر دلیلی برهم بخورد، سیستم دچار بحران می‌گردد. در تعریفی ساده مدیریت بحران را مجموعه از چاره‌جوئی‌ها و تصمیماتی است که در مقابله با بحران انجام می‌گیرد و هدف از آن کاهش روند، کنترل و رفع بحران است. تعریف‌شده است.

بحران‌ها ازلحاظ ماهیت، بزرگی و شدت متفاوت هستند، اما تمامی آن‌ها مسائلی را به بار می‌آورند که می‌تواند به‌طورجدی فعالیت‌های یک جامعه را مختل سازد؛ بنابراین در صورت بروز بحران باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به این شرایط دست‌یافت: تصمیم‌گیری سریع و عاجل - عدم واکنش سریع احتمالاً عواقب نامطلوبی خواهد داشت. راه‌حل‌های محدود و مشخص و شفاف ارائه نمود - دقت در اتخاذ تصمیمات درست در غیر این صورت ممکن است عواقب وخیمی ببار آید. - باید با گروه‌هایی که اهداف متضادی دارند، برخورد کرد.

از اصول اولیه مدیریت بحران آینده‌نگری و پیش‌بینی رویدادهای بعدی با کمک گرفتن از تجربیات گذشته است تا مدیران بحران خود را برای حوادث در پیش روی آماده نمایند این مهم به دست نمی‌آید مگر آنکه مدیران بحران بتوانند توالی رویداد حوادث را به‌خوبی تحلیل نموده و برای آن برنامه‌ای مستند و قابل دفاع طراحی نمایند.

 مدیریت بحران شامل موضوعاتی چون برنامه‌ریزی، ساماندهی، هدایت، هماهنگی، اجرا و کنترل واحدهای لازم و مطلوب است که در هر یک از این مراحل یکسری اقدامات خاص موردنیاز است. به‌عنوان‌مثال: برنامه‌ریزی قبل از بحران، به شما کمک می‌کند تا تصمیم صحیح را اتخاذ کرده وضعیت عادی را بازگردانده و از تبلیغات منفی در وضعیت‌هایی که باعث تهییج احساسات عمومی شود، جلوگیری کنیـد

در چرخه مدیریت بحران حمل‌ونقل اقدامات در شش مرحله دسته‌بندی می‌شود

1.       مرحله مقابله: از زمان وقوع به‌سرعت آغاز می‌گردد و تدابیر مناسب باید اتخاذ کرد.

2.       مرحله بازسازی: در این مرحله تلاش می‌گردد. شبکه حمل‌ونقل به حالت عادی قبل از وقوع اتفاق و بحران برگردد

3.       آمادگی قبل از وقوع: تدوین قوانین و مقررات، دستورالعمل‌ها و انجام مانورها و کارگاه‌های آموزشی موجب بالا رفتن توان و آمادگی لازم در هنگام وقوع بحران

4.        پیشگیری: با مقاوم‌سازی پل‌ها و محل‌های گذر عمومی و سایر امکانات بعلاوه رعایت نکات ایمنی موجب پیشگیری و جلوگیری از افزایش آسیب‌هایی ناشی از این بحران‌ها در زیرساخت‌ها حمل‌ونقل شد.

5.       کاهش احتمال وقوع بحران: از انجام حمل‌ونقل مواد خطرناک که مخاطره‌آمیز هستند جلوگیری و موقتاً از حمل این محمولات خودداری شود

6.       کاهش مخاطره: با جایگزین کردن امکانات (راه‌های دسترسی یا استفاده از سایر وسایل حمل‌ونقل) و ارائه خدمات از بالا رفتن خطر بحران جلوگیری شود.

در هنگام بروز حوادث طبیعی مانند سیل در شبکه حمل‌ونقل پل‌ها از آسیب‌پذیرترین بخش‌ها هستند؛ و در هنگام زلزله جاده‌ها و مسیرهای دسترسی از درصد تخریب بالائی برخوردارند.

اما سه عامل مؤثر در ایجاد اختلال در شبکه حمل‌ونقل به هنگام بروز بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی:

1-     کاهش ناگهانی عرضه: به علت محدود شدن راه‌های دسترسی امکان فراهم نمودن وسایط نقلیه ارتباطی مقدور نیست.

2-     افزایش ناگهانی تقاضا: اگر سیستم حمل‌ونقل خود شرایط عادی داشته باشد لیکن بروز بحران و ایجاد تقاضای ناگهانی و خارج از ظرفیت موجب اختلال در انجام وظایف حمل‌ونقلی و بروز و یا تشدید بحران می‌شود.

3-     سوء مدیریت تقاضای خدمات: در شرایط بروز بحران نداشتن تمرکز در کنترل، مدیریت و ساماندهی به‌موقع در پاسخ به تقاضای ایجادشده، موجب بروز بحران در سیستم حمل‌ونقل و اختلال در ارائه خدمات می‌شود.

با توجه به نزدیک شدن فصل زمستان برای مواجهه با سرما و بارش برف می‌باید از آمادگی لازم برخوردار بود؛ اما برخی از موارد ضروری که لازم است مدنظر باشد:

1-     اجرای مانورهای مقابله با بحران‌ها جهت ایجاد آمادگی در دستگاه‌های مسئول، آموزش کارکنان و تلاش برای ساماندهی همه امکانات اداری برای ایجاد آمادگی به‌منظور مقابله با بحران‌ها ازجمله وظایف اصلی همه دستگاه‌های اجرایی مسئول در این زمینه است

2-     آماده‌سازی خودروهای سبک و سنگین، گریدرها، بلدوزرها، خودروهای نمک‌پاش (نگهداری‌شان و نمک به‌اندازه کافی در انبارهای ویژه) و غیره از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط ضروری است.

3-     ضرورت همکاری و هماهنگی بخش خصوصی لازم است تا سازمان‌ها و شرکت‌های دارای ماشین‌آلات سبک و سنگین همکاری بیشتر در مواقع ضروری داشته باشند.

4-     لایروبی مسیل‌ها، هرس درختان، لکه‌گیری معابر، ترمیم ترانشه‌ها، جمع‌آوری نخاله‌های ساختمانی، آموزش شهروندان و آماده‌باش وسایل حمل‌ونقل عمومی شهر به‌منظور سرویس‌دهی به شهروندان است.

5-     برای کاهش خسارات به هنگام بروز حوادث طبیعی باید به هنگام احداث طرح‌ها و پروژه‌ها نکات فنی و مهندسی پروژه‌های مربوط به حوادث خصوصاً در جاده‌سازی‌ها، پل‌سازی، بهسازی رودخانه‌ها، اجرای خیابان‌ها و احداث کوچه‌های جدید موردتوجه و دقت قرار گیرد.

برای کاهش ریسک مخاطرات ناشی از عوامل آب و هوایی، نیازمند همکاری و انجام اقدامات مشترک مابین دستگاه‌های اجرایی، دولت و مردم است. این اقدامات باعث پیشگیری یا کم شدن اثرات سانحه می‌گردد. با اقدامات موردنیاز کاهش ریسک سوانح از این طریق صورت می‌گیرد در این صورت می‌توان احتمال اثرمخاطرات طبیعی را موردبررسی قرارداد و راهکارهای کم کردن و به حداقل رساندن آن را چاره‌جوئی کرد.

کیومرث محمودی

کارشناس ارشد ارتباطات و مسئول روابط عمومی اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای چهارمحال و بختیاری

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار