کد خبر: ۴۴۵۰۸۹
تاریخ انتشار: ۳۰ خرداد ۱۳۹۶ - ۱۴:۲۰ 20 June 2017

مفهوم «سبك زندگي» از جمله مفاهيم علم جامعه شناسي می باشد كه از دیرباز، بسيار مورد توجه عالمان و مديران فرهنگي بوده است، به طوری که از قرون اولیه در اسلام تا عصر حاضر بسیاری از علما در كتاب های خود به بیان چگونگی سبك زندگی پرداخته اند. كتاب مفاتیح الحیاه علامه جوادی آملی یکی از این تألیفها می باشد. ولی اخیراً، با توجه ویژه غرب به این مقوله، بحث سبک زندگی اهمیتی پله کانی پیداکرده است، به طوری که در عصر حاضر پرداختن به این موضوع در بین همگان از جمله مردم عادی، برنامه های صدا و سیما و ... فراگیر شده است و از جنبه های گوناگون مورد واکاوی قرار می گیرد.

*مفهوم سبک زندگی

سبک زندگی به معنای شیوه چگونه زیستن است و بر ماهیت و محتوای خاص تعاملات و کنش‌های اشخاص در هر جامعه دلالت دارد و مبین اغراض، نیات، معانی و تفاسیر فرد در جریان زندگی روزانه است. برخی سبك زندگی را به انواع فردی، خانوادگی، اجتماعی، حكومتی و بین المللی تقسیم می نمایند. به طور کلی عناصر گوناگونی از جمله تغذیه، خودآرایی، مسكن، حمل و نقل، اوقات فراغت، افكار، احساسات، بازی، ورزش، نحوه صحبت، هنر، روابط خانوادگی، تربیت فرزند، شغل، رفتار مذهبی، رفتار سیاسی، مطالعه، دارایی، تحصیلات، نوع استفاده ها از رسانه و... زیرشاخه های سبک زندگی می باشند که پیکره زندگی بشر را بنا می نهند و به زندگی وی جهت می دهند. اینجاست که اشتباه گام برداشتن در مسیر انتخاب سبک و سیاق زندگی، هستی فرد و در نهایت جامعه را به تباهی می کشد. برای آگاهی در خصوص سبک زندگی اسلامی که هدف فرد مسلمان است باید بررسی کرد قالب زندگی به چه شکل است و میزان نگرش به ارزش ها تا چه حدی است، زیرا ارزش های معنوی به رفتارهای ما جهت می دهد. مقام معظم رهبري در اين خصوص مي‌فرمايند: «رفتار اجتماعى و سبك زندگى، تابع تفسير ما از زندگى است؛ هدف زندگى چيست؟ هر هدفى كه ما براى زندگى معين كنيم، براى خودمان ترسيم كنيم، به طور طبيعى، متناسب با خود، يك سبك زندگى به ما پيشنهاد مي‌شود.»

*مقایسه سبک زندگی اسلامی و غربی

تفاوت اساسی سبک زندگی اسلامی با نوع زندگی درغرب این است که تفکر غربی، انسان محور است و خواهان جایگزینی انسان با خدا می باشد. اندیشه غرب انسان را موجودی صاحب علم و قدرت می داند که توانایی دارد صلاح و سلامت خود را تشخیص داده و در مقام قانون گذاری برآید اما در سبک زندگی اسلامی ذات خداوند متعال محوریت دارد و اندیشه اسلامیهمه چیز را در فضای مادی نمی بیند و در نوع زیستن، سعادت دنیا و آخرت را در نظر می گیرد. ما در نوع زندگی اسلامی گاهی محدودیت هایی هم برای خود قائل می شویم، برخلاف غرب که تمام برنامه ها و زندگی را در همین دنیا می بیند قصد دارد همه خواسته های خود را برآورده کرده و بر این اساس سبک زندگی خود را تنظیم می کند که این شیوه با سبک زندگی اسلامی کاملاً مغایر و در تضاد است.

*اهمیت سبک زندگی

اهمیت بررسی سبک زندگی از این جا نشأت می گیرد که پایه و اساس فهم شرایط فرهنگی موجود و تحولات پیش روی جامعه، در این حوزه قرار می گیرد و با تعمق در این مفهوم می‌توان از باورها و رفتارهای مردم یک جامعه، باخبر شد و از جهت‌گیری‌ها، الگوهای موجود(یا در حال شکل‌گیری)، تفسیر واقع‌بینانه‌ای ارائه و برای ادامه یا تغییر مسیر جامعه به سوی عملکرد مطلوب، تلاش نمود.

مسئله اساسی کنونی در مورد بررسی سبک زندگی اسلامی که بسیار مورد توجه رهبر معظم انقلاب نیز می باشد، تحقق سبک زندگی اسلامی در پیکره جامعه است زیرا فرهنگ و سبک زندگی غربی با نوع نگرش خود به انسان (که انسان را شخصیتی آزاد، مادیگرا و مفرد می داند) در حال گسترش در همه جوامع از جمله جوامع مسلمان می باشد. در غرب برای انتخاب سبک زندگی مبنا و شیوه انتخابی تعریف نشده است و تنها بر اساس فردگرایی، اصالت سود و لذت انتخاب می شود. یعنی هر شیوه‌ای که فرد به آن علاقه­ی بیش­تری داشته باشد یا از طریق آن سود بیشتری حاصل شود، سبک زندگی خوبی خواهد بود! متأسفانه این سبک ها در حال اشاعه جهانی می باشند! این مسئله با کمال تأسف گریبان گیر کشور ما نیز شده است و سبك زندگی كنونی بسیاری از اقشار جامعه ایرانی در ابعاد گوناگون تحت تأثیر فرهنگ مدرنیته غرب قرار گرفته است. به عنوان مثال، موردی که بسیار شایع شده است و مردم بی مهابا و با اسم تجددگرایی از غرب پیروی می کنند، شیوه ساخت بنا می باشد (با همه پیشینه غنی در امر معماری ایرانی!!!). مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانی های خود این مسئله را بیان فرمودند که " باید حفظ هویت و اصالت شهرها و پای بندی به معماری اسلامی و ایرانی و رعایت زیبایی و استحکام برجسته شود" و این باز هم متاسفانه، تنها یکی از موارد پیروی از غرب است! مدرنیته در تمامی ابعاد زندگی ما وارد شده است و می خواهد همه چیز را مطابق با میل انسان غربی تربیت كند كه این تغییرات یعنی تغییر در سبك زندگی!

*گسترش سبک زندگی اسلامی



جهانی‌سازی یا همان غربی‌سازی جهان، پروژه یا فرایند مدیریت‌شده‌ای است که غرب با رهبری آمریکا در حال پیگیری آن است و پدیده‌ای است که بر جوانب گوناگون زندگی فرهنگی، اعم از نگرش جنسیتی، دانش، آموزش رسمی، هویت و سبک زندگی مردم تأثیر می‌گذارد و در نهایت تیر نهایی به پیکره جامعه و هویت اجتماعی برخورد می کند. با این وصف لازم است در جهت گسترس سبک زندگی اسلامی همه تلاش خود را به کارگیریم زیرا وقتی در جامعه مدرن، سبک زندگی، هویت‌های فردی و اجتماعی را شکل می‌دهد پس فرهنگی مستحق توسعه و جهانی شدناست که به دنبال حقیقت باشد، نه قدرت و سیطره بر دنیا! انسان‌ها را به عنوان موجوداتی شریف در نظر بگیرد، نه با نگاهی ابرازی! انسان را موجودی منطقی بداند، نه غریزی! حق‌طلبی و کمال‌خواهی را در شمار امور ذاتی انسان بداند و به آن احترام بگذارد.

با توجه به وجود نابسامانی‌های متعدد و تلقین تجدد در قالب مادی‌گرائی، مصرف‌زدگی، رقابت در تجمل و تنوع‌طلبی از سوی رسانه های غربی و به طور کلی تغییر سبک زندگی در جهان اسلام، نبود زیرساخت‌های مناسب فرهنگی و رسانه‌ای ، ضعف فعالیت در حوزه فرهنگ و عدم تولید محتوای مناسب توسط مسئولان فرهنگی کشور در عصر حاضر، جهانی شدن سبب ایجاد چالش‌های جدی برای هویت فرهنگی اسلامی افراد شده است. اما نکته قابل توجه این است که هویت، بیانگر نظام ارزشی است که اعمال افراد در جامعه را هدایت می‌کند و آنان را به صورت جمعی به سوی جایگاه مستحکم و متعالی سوق می‌دهد. امام علی (ع) می‌فرماید کسی که با اعمال گروهی از مردم موافقت می‌کند، صرفاً یک دنباله‌رو و مقلد نابینا است! مراقب باشیم بیهوده مقلد پلیدی نباشیم و هویت اسلامی خود را به بهائی ناچیز نفروشیم!

همان گونه که بیان شد باورها و ارزش‌ها از عوامل مهم و اثرگذار در شکل‌گیری سبک زندگی انسان‌ها می باشد و تعلیم و تعلم اسلامی این ارزشها را در ذهن افراد نهادینه می کند. اگر بتوانیم باورهای خود را به شیوه درست تفسیر و ارائه کنیم، قطعاً می توانیم الگویی خوب و مناسب در خصوص سبک زندگی ارائه دهیم. هم چنین در برابر فرهنگ غرب به تبادل الگوی زندگی پرداخته، نقاط قوت و الگوهای خود را عرضه و به نحو شایسته از آن دفاع کنیم و ازسوی دیگر از پیشرفت و شکوفایی علمی دنیای غرب نیز بهره مند شویم.

*راهکارهای تحقق سبک زندگی اسلامی

بحث تربیت و آموزش شیوه صحیح زندگی اسلامی در جهت اشاعه سبک زندگی اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در ذیل موارد دیگری که در تحقق این مهم، نقش آفرین هستند بیان شده است:

ـ پر رنگ نمودن آموزه‌های اعتقادی و ارزشهای اسلامی و سعی در بهینه سازی آن ها بخصوص در محیط های فرهنگی و دانشگاهی.

تعمیق باورها و ارزشهای دینی، اخلاقیات، پایبندی به اجرای احکام و حدود الهی ودرونی شدن این ارزشها .

-انجام مستمر مطالعات و تحقیقات ملی پیرامون سبک های زندگی اسلامی و ارائه راهکارهای سازنده.

سامان دهی و تقویت زمینه اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر در تمام ابعاد .

نظارت برتولید و کیفیت کالاهای فرهنگی و رسانه های جمعی ( کتب، مجلات، فیلم ها، اینترنت، ماهواره) به منظور جلوگیری از تولید و ترویج فرهنگ غربی.

ارائه الگو های صحیح و عملی به خانواده ها و جوانان و دختران جهت الگو پذیری و جامعه پذیری صحیح و درست.

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار